En değerli bitkiler

17 Ocak 2012 09:05 tsi
Türkiye'de bulunan bitki çeşitleri, müzede korunan tarihi eserler kadar değerli!

Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atilla Dursun, Türkiye'de bulunan bitki çeşitlerinin, müzede korunan tarihi eserler kadar değerli olduğuna dikkati çekti.

Prof. Dr. Dursun, zengin biyoçeşitliliğe sahip Türkiye'deki 11 bin civarındaki bitki gen kaynağının 3 bin 708 adetinin endemik olduğunu vurguladı.

Türkiye'nin iklim özelliği sayesinde genotip bakımından zengin olduğunu anlatan Dursun, ''Anadolu'nun ticaret yolları üzerinde oluşu, farklı iklim özellikleri ve etrafının denizlerle çevrili olması gen çeşidi bakımından zengin olmasını sağlamaktır. Akdeniz ile Yakın Doğu gen havzası arasında bulunması da biyoçeşitlilik bakımında önemlidir'' diye konuştu.
Türkiye'de biyoçeşitliliğin zamanla kaybolduğunu da dile getiren Dursun, ''Bütün canlılar bakımından bugün dünyada yaklaşık 40 milyon canlı türü var. Bunun 1,8 milyonu bugüne kadar tanımlandı. Bu canlılar doğal olarak ya da insan eliyle kayboluyor. Doğal olarak yılda 2 canlı türü kaybolurken, insan eliyle yılda bin adet canlı türü kaybolmaktadır. Bu çok ciddi bir rakam'' şeklinde konuştu.

Biyoçeşitliliği tehdit eden çeşitli faktörler olduğunu kaydeden Prof. Dr. Dursun, ''Orman yangınları, turizm faaliyetleri, nüfus artışı, yeni tarım alanlarının açılması, çevre kirliliği, baraj ve gölet yapımı, kontrolsüz kesim, aşırı otlatma, toplama, bilinçsiz davranma, yeni çeşitlerin aşırı düzeyde kullanılması, yangın, karayolu ağının genişletilmesi esnasında bitkilerin toplanmaması, erozyon, iklim değişiklinin gibi faktörler biyolojik çeşitliliği ciddi anlamda tehdit eden unsurlardır'' dedi.

Genotip kaynaklarının, yeni geliştirilecek çeşitlere temel kaynak oluşturduğunun ifade eden Dursun, şöyle konuştu: ''Yeni çeşitleri geliştirirken biz eski köy çeşidi dediğimiz çeşitlerden yararlanırız. Bunların üstün özelliklerini kullanırız. Ama bu kaynakların kaybedilmesi, bir sonraki devreye girecek yeni çeşitlerin de ortaya çıkmaması anlamını taşır. Bunun için genotip kaynakların koruma altına alınması, gen bankalarında korunması gerekiyor. Bunlar mirastır, servetimizdir. Bunları korumamız gerekiyor. Aksi halde gelecek nesiller ciddi problemlerle karşı karşıya kalabilirler.''

Geçmişteki çok sayıda genotipi bugün bulamadıklarını dile getiren Dursun, eskiden 100'ün üzerinde domates, 600'ün üzerinde armut genotipi varken, günümüzde bunların sayısının oldukça azaldığını dile getirdi.

Son yıllarda bitki türlerinin bilinçsizce toplandığını dile getiren Dursun, şöyle dedi:
''Örneğin, ters lale hadisesi yaşandı. Ters lalenin anavatanı Anadolu'dur. İnsanlar bunun soğanlarını toplayıp, satıyor. Alıcılar da kaçak yollarla yurt dışına kaçırıyor. Bu bizim genotip çeşidimiz. Bunlar toplanıp, toprak içerisinde soğan kalmadığı zaman, ters lale toprakta bir daha çıkmıyor. Bu da milli değerin kaybolması demektir. Hayvancılıkta av yasağı vardır. Üreme döneminde avcılık yasaklanır. Burada da yasak kontrollü toplamaktır. Genotip kaynaklarımızı bu şekilde koruma altına alabiliriz.''

Bitkilerin korunması açısından Biyogüvenlik Kanunu'nun koruyucu etkisinin olduğunu ifade eden Dursun, yasağın her zaman bitkileri korumada etkili olamadığını belirterek, öncelikle insanların bilinçlenmesi gerektiğini vurguladı.

Yeni bir düzenleme yapılarak, yasayla bitkilerin koruma altına alınabileceğini ifade eden Dursun, 2010 yılında açılışı yapılan gen bankalarının, genotiplerin korunması açısından önemli olduğunu anımsattı.

Genetik kaynakların korunarak, genç nesillere aktarılmasını öneren Prof. Dr. Dursun, sözlerini şöyle sürdürdü: ''Nasıl tarihi eserler müzelerde koruma altına alınıyorsa, bitkisel gen kaynaklarımızın da müzede saklanacak kadar kıymetli olduğunu bilmemiz gerekiyor. Gelecek nesiller bu kaynakları kullanarak yeni bitkiler geliştirecek ve bu bitkileri de sonraki nesillere aktarılacak. Bitkisel kaynaklar beslenmede de önemli bir yere sahip."

ntvmsnbc

Bu haber 1,566 defa okundu.