Geleceğimiz de şişmanlıyor!

9 Ocak 2012 09:08 tsi
Çocuklarda yanlış beslenme sonucu ortaya çıkan sağlık sorunlarının başında obezite geliyor.

Uzm. Diyetisyen Banu Topalakçı'nın yazısı:

Bu nedenle aile, okul yönetimi ile öğretmenler beslenme konusunda bilinçli ve işbirliği içinde olmalı.

İnsan yaşamında yeterli ve dengeli beslenmenin önemli olduğu dönemlerden birisi, çocukluk çağıdır. Bu dönemde beslenmenin yeterli ve vücut gereksinimlerine uygun olması çok önemlidir. Çünkü bu dönem, büyüme ve gelişmenin çok önemli olduğu, duygu, düşünce, davranış ve tutumun gelişme çabasının yoğunlaştığı bir süreç olmasının yanı sıra fizyolojik, psikolojik değişme ile sosyal olgunluğa hazırlanma sürecini de içerir.

Çocuklarda yanlış beslenme alışkanlıkları sonucu ortaya çıkan sağlık sorunlarının başında obezite gelmektedir. Obezite, esas olarak yetişkin yaş grubunu ilgilendiren bir sorun gibi görünse de başlangıcının çoğu kez bebeklik ve ergenlik dönemlere uzanması nedeniyle çocukluk yaş grubunu da doğrudan ilgilendirmektedir. Çocukluk çağı obezitesi ilerleyen yaşlarda başta kalp hastalıkları gibi kronik hastalıklarla, hiperlipidemi, hiperinsülinemi, hipertansiyon ve erken ateroskleroz gibi birçok kronik durumla ilişkilidir.

Çocukluk çağında belirlenen obezite eğilimlerinin yakın bir şekilde izlenmesi gerekir. Tüm dünyada ve özellikle ülkemizde çocukluk çağında obezite görülme sıklığı giderek artmaktadır. Yapılan çalışmalarda, yetersiz ve dengesiz beslenen öğrencilerin dikkat sürelerinin kısaldığı, algılamalarının azaldığı, öğrenmede güçlük ve davranış bozuklukları çektikleri, okulda devamsızlık sürelerinin uzadığı ve okul başarılarının düşük olduğu ortaya konmuştur.

Aileler çocuklarının yalnızca okul başarılarıyla değil, onların büyüme ve gelişmelerini izleme ve sağlıklı beslenme davranışları geliştirmeleriyle de yakından ilgilenmeli ve kendi beslenme alışkanlıkları ile örnek olmalıdırlar. Çocuklarda obezitenin engellenmesi için neler yapılabilir? Sağlıksız beslenme alışkanlıkları ile yavaş yavaş etkisini gösteren obeziteden çocuklarımızı korumak için ihtiyacımız olan 'yerleşmiş alışkanlıklarımızı değiştirerek yeni ve daha sağlıklı yaşam tarzı' na geçmektir. Özellikle okulöncesi yaşlardaki çocukların obezite konusunda bilgilendirilmesi, oyun-şarkı-etkinlik-el becerisi gibi ilgilerini çekecek araçlarla beslenmelerinde davranış değişiklikleri yaratılması; ebevenylerin bu konuda çocuklarına örnek teşkil edecek davranışlar sergilemesinin sağlanması, çocuk yaşta obezite görülme sıklığını düşüren önemli konular arasında yer alıyor. Okul çağı, çocuğun toplum yaşamına ilk kez bilinçli olarak girdiği bir dönemdir.

Okul öncesi çağda çocuğun beslenme alışkanlıklarını aile etkilerken, okul çağında arkadaşlar/akran grubu, reklamlar gibi etkenler, okulda beslenme konusunda denetimin olmaması, özellikle annenin çalışmasına bağlı olarak okuldan eve gelince, kendi kendine yiyecek hazırlaması sonucu çocukta yanlış beslenme alışkanlıkları gelişebilmektedir. Bu nedenle çocuğun yeterli ve dengeli beslenebilmesi için çocuğun, ailenin, okul yönetimindeki bireylerin ve öğretmenlerin beslenme konusunda bilinçli ve eğitimli ve işbirliği içerisinde olmaları gerekmektedir.

Ebeveyn ve öğretmenlere beslenme eğitimi

Öncelikle çocuğun beslenmesinde birinci derecede görevli olan annelerin ve diğer aile bireylerinin, örgün eğitimin her aşamasındaki çocukların ve onları eğitecek olan öğretmenlerin, beslenme eğitiminden geçmesi ve bilinçlendirilmeleri gerekmektedir. Özellikle öğretmenler, çocukların kahvaltı yapıp yapmadığını sorgulamalı ve sağlıklı beslenme ile ilgili küçük oyun ve aktiviteler düzenlemelidir.

Beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi:

Çocuklarda beslenme çocuğun yaşına, cinsiyetine, vücut ağırlığına, fiziksel aktivite düzeyine göre düzenlenmelidir

Ara ve ana öğünlerde dengeli besin seçimi sağlanmalıdır

Enerjisi yüksek içecekler tercih edilmemeli, ancak sıvı tüketimi arttırılmalıdır.Okulda veya evde dinlenirken ve ders çalışırken açlık hissedildiğinde tüketilen besinlere dikkat edilmelidir. Örneğin, şeker ve şekerli besinler, cips, gazlı içecekler yerine süt, yoğurt, sütlü tatlılar, ekmek arası peynir, taze sıkılmışmeyve suları ve kuru meyvelerin tüketiminin tercih edilmesi çocukların sağlıklı beslenmeleri açısından daha yararlıdır.

Hazır gıdalardan olabildiğince uzaklaşılmalıdır.

Günlük yağ miktarı dengeli düzenlenmelidir.  Yeterli sebze ve meyve tüketimi ile günlük posa miktarı yeterli miktarda alınmalıdır.

Gereksinmeye uygun miktarların düzenlenmesinde davranış değişikliği yaratılmalıdır.

Kahvaltı olmazsa olmaz!

Yapılan çalışmalar özellikle çocuklarda kahvaltı alışkanlığının obeziteyi engellediği yönündedir.. Öğrenciler için en önemli öğün kahvaltıdır. Bütün gece süren açlıktan sonra, vücudumuz ve beynimiz güne başlamak için enerjiye gereksinim duymaktadır. Kahvaltı yapılmadığı takdirde, dikkat dağınıklığı, yorgunluk, baş ağrısı ve zihinsel performansta azalma olmaktadır. Bu nedenle, güne yeterli ve dengeli yapılan bir kahvaltı ile başlamak öğrencilerin okul başarısının artmasında son derece önemlidir. Çocukların her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığı kazanmalarına özen gösterilmelidir.

Dengeli bir kahvaltı:

1 dilim peynir

1 adet haşlanmış yumurta

Bir dilim ekmek

1 bardak süt

Bu mevsimde özellikle1-2 mandalina

5-6 adet badem çocuklar için yeterli ve dengeli bir kahvaltı örneğidir.

Beslenme çantam kontrol altında

Anne ve babalar çocukların beslenme çantası içeriğinin, sağlıklı seçeneklerden oluşmasına dikkat etmelidir. Beslenme çantasında yer alabilecek sağlıklı yiyecek alternatiflerini sıralayacak olursak:

Sağlıklı sandviçler (çavdar ekmeği ile hazırlanmış, peynirli ve mevsim yeşilliklerinden oluşan)

Süt, yoğurt, ayran, kefir

Meyve

Ev yapımı kek

Kuru meyveler ve badem ya da ceviz ile oluşturulmuş atıştırmalık paketler

Taze veya kuru meyvelerle yapılmış sütlü ya da yoğurtlu karışımlar.

Bilgisayar ve TV karşısında geçirilen zamana dikkat

Televizyon ve bilgisayar karşısında geçirilen zaman arttıkça çocukların sağlıksız besin tüketimleri de artmaktadır. Bu nedenle günlük televizyon ve bilgisayar karşısında geçirilecek zaman anne baba tarafından sınırlandırılmalı, bu bir kural haline getirilmeli ve çocukla paylaşılmalıdır. Yapılan çalışmalar çocukların günde 2 saatten fazla televizyon ve bilgisayar karşısında vakit geçirmemelerini önermektedir.

Park ve bahçelerimize ne oldu?

Çocukluğumda oynayabildiğim park ve oyun alanlarının çoğu bugün ya alışveriş merkezi, ya otopark ya da yükselen gökdelenlerin altnda kaldı. Bugünse, sokak aralarına sıkıştırılmışveçoğuçocuklar için hiçdecazip olmayan park ve oyun alanlarında çocuklar oyun oynamaya çalışıyor. Bisiklet sürebilecekleri bir yol yok maalesef. Obeziteyi önlemede aslında hepimize büyük görevler düşmekte .. Verdiğim bu örnek onlarcasından biri sadece. Çocuklarımıza hareket edebilecekleri yaşam ve oyun alanlarını kazandırabilme umuduyla...

Yaşam biçiminin değiştirilmesi

Çocuklar için daha aktif bir yaşam tarzı geliştirilmelidir.

Uzun süreli televizyon seyretmekten, bilgisayar kullanımaktan kaçınılmalı, düzenli spor yapma alışkanlığı kazandırılmalıdır. Çocukların gerek okul yönetimi gerekse de ebeveynleri tarafından sevdikleri herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri teşvik edilmelidir.

Reklamların etkisi

Özellikle çocukların ilgisini çekecek, enerji değeri yüksek, besin değeri düşük gıda maddelerinin reklamları sınırlanmalı veya kaldırılmalıdır.

Okul kantinlerinin denetlenmesi

Okul kantinlerinde çocuğun sağlığı ve beslenmesine uygun besinlerin satışı sağlanmalıdır.

Her aşamadaki eğitim kurumlarında beslenme servisleri diyetisyen denetiminde olmalıdır. Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığımız tarafından yapılan çalışmalar ve alınan önlemler kapsamında artık okul kantinleri denetlenmektedir.

Bugün 

Bu haber 1,383 defa okundu.