Gebelik döneminde beslenme

24 Kasım 2011 10:20 tsi
İşte gebelik dönemi ve bebek emzirirken doğru beslenmenin yolları...

Gebelikte dengeli beslenme anne ve bebeğin sağlığı açısından büyük önem taşır. Emzirme döneminde ise annenin besin ihtiyacı çok farklılaşır.

Uzman Diyetisyen Banu Topalakçı

Gebelik ve emziklilik dönemi kadının yaşamındaki en özel dönemlerdir. Kadın, yaşamının bu döneminde sağlığını devam ettirebilmek için yeterli ve dengeli beslenmelidir. Bu dönem boyunca yeterli ve dengeli beslenmedeki temel amaç; annenin fizyolojik gereksinmelerini karşılamak ve vücudun besin öğesi depolarını dengede tutmak, fetüsün (anne karnındaki bebek) normal büyüme ve gelişmesini sağlamak ve emziklilikte yeterli süt salınımına olanak vermektir. Gebelik döneminde fizyolojik uyuma bağlı olarak davranış değişiklikleri gözlenir. Tüketilen besinmiktarı, alınan enerji miktarı ve seçilen besinler değişir.

Gebelik döneminde bu davranış değişiklikleri ile birlikte yeterli ve dengeli beslenme sağlanamadığı takdirde bebekte; erken doğum, düşük doğum ağırlığı, ölü doğum, bedensel ve/veya zihinsel özürler; annede ise kansızlık, bacaklarda şişlik, yorgunluk, kemiklerde zayıflık görülebilir. Özellikle beslenme açısından riskli olan kadınlar daha dikkatli izlenmelidir. Bu grupta; 19 yaş altı ve 35 yaş üstü kadınlar, sık ya da fazla doğum yapan kadınlar, sosyo ekonomik ve kültürel düzeyi düşük bölgelerde yaşayan kadınlar ve daha önce düşük doğum ağırlıklı doğum yapmış kadınlar bulunmaktadır. Emziklilik döneminde anne vücudunda üretilen süt annenin beslenmesinin bir göstergesidir. Anne sütününmiktar ve kalite olarak yeterliliğini sağlamak için annenin beslenmesi emziklilikte de yeterli ve dengeli olmalıdır.

Emzirme döneminde enerji ve diğer besin öğeleri gereksinimi gebeliktekinden daha fazladır. Bu enerjinin büyük bir bölümü annenin vücudunda üretilen ve ortalama günde 800 ml’yi bulan sütün üretimi için harcanır. Anne, gebelikte yeterli beslenmiş ise, vücudunda bir miktar yağ deposu birikir. Emziklilik döneminin ilk haftalarında annede görülen kilo kaybı ile bu yağ deposu azalmaya başlar.

Bu dönemlerde alınması gereken enerji ve diğer besin öğeleri:

ENERJİ: Gebelik ve emziklilikte; günlük alınan enerjinin karbonhidrat, protein ve yağ oranlarının dengeli olarak ayarlanmış bir beslenme programı ile sağlanması gerekir.

PROTEİN: Vücudumuzun temel yapı taşlarını oluşturan proteinler, bebek için de en temel besin öğesidir. Gebelik ve emziklilikte annenin kaliteli protein kaynakları (yumurta, et, süt vb.) tüketmesi bebek için gereken proteinin eksiksiz karşılanmasını sağlar.

KARBONHİDRAT: Gebelik ve emziklilikte saf karbonhidrat (şeker, un vb.) tüketimi azaltılarak, kompleks karbonhidrat (kepekli ekmek, meyve vb.) tüketimi artırılmalıdır. Posa içeriği yüksek besinler tercih edilmelidir. (Kepekli ekmek, kuru baklagiller, sebze, meyve...)

YAĞ: Gebelikte annenin yeterli ve dengeli beslenmesi, çocuğun ileriki yaşlarda bedensel ve zihinsel gelişimini olumlu yönde etkilemektedir. Beyin hücrelerinin 2/3’ü anne karnındayken, geriye kalan 1/3’ü doğumdan sonra ilk 3 yıl içinde oluşumunu tamamlamaktadır. Beynin katı kısmının %50-60’ı yağlardan oluştuğu için, annenin diyetinde özellikle n- 3 yağ asitlerinin zengin olması bebeğin sinir sisteminin gelişmesinde etkilidir. Vejetaryen annelerin bebeklerinde beyin ve kalp işlev bozuklukları görülmekte olup, bu annelerin diyetleri n-3 yağ asitleri ( balık yağı ) ile desteklenmelidir.

SIVI: Gebelik ve emziklilikte tüketilen sıvı miktarı çok önemlidir. Yeterli sıvı tüketimi, bebeğin amniyon sıvısının yeterliliğini sağlar. Anneyi idrar yolu enfeksiyonu, erken doğum, kabızlık ve ishal gibi istenmeyen durumlardan korur. Gebelikte ortalama 2 litre olan sıvı gereksinmesi, emziklilikte süt oluşumunu sağlamak amacıyla artarak 3 litreyi bulur.

VİTAMİN VE MİNARELLER:

Bu dönem boyunca birçok vitamin ve minerale duyulan gereksinim artar. Yeterli ve dengeli beslenmeyle ciddi eksiklikleri görülmez.

Demir: Gebelik sırasında kan hacmi yüzde 50 oranında artar ve doğal bir anemi tablosu oluşur. Bu nedenle annenin diyeti demirden zengin olmalıdır. Aksi takdirde preparat halinde kullanımı gereklidir. Eksikliğinde; anemi, düşük doğum ağırlıklı doğum yapma, erken doğum, tıbbi anormallikler, ölü doğum görülme riski vardır. En iyi kaynakları; et ve türevleri, kuru baklagiller, kuru üzüm, koyu yeşil yapraklı sebzeler, yumurta, kuru incir, pekmezdir.

Kalsiyum: Kemik ve diş gelişimi için gerekli mineraldir. Kas fonksiyonu ve kan pıhtılaşmasında da önemlidir. Eksikliğinde: kemik yumuşamaları ve diş çürükleri, gebeliğe bağlı hipertansiyon, idrarda protein atımı, vücutta ödem, bebekte kemik gelişim bozukluğu görülmektedir. En iyi kaynakları; süt, yoğurt, peynir, pekmez, fındık, kuru baklagiller ve yeşil yapraklı sebzelerdir. Piyasada bulunan kalsiyum destekli ürünler kalsiyumla ilgili açığı kapatmada bize yardımcı olmaktadır. Kalsiyumu artırmak için, kalsiyumdan zenginleştirilmiş süt ya da ekmek tüketilebilir.

Çinko: Büyüme ve gelişmede önemli bir mineral olan çinko; protein yapısındaki enzimlerin işlevleri ve üreme için gerekli bir eser elementtir. Eksikliğinde; bebeğin büyüme geriliği, ölü doğumlar, doğumsal anomaliler görülür. En iyi kaynakları: Et, deniz ürünleri, süt ve türevleri, yumurtadır.

İyot: İnsan vücudunda çok az bulunan bir eser elementtir. Yemeklik tuzlara mutlaka potasyum iyodür eklenmelidir. Deniz ürünleri iyotun en önemli kaynaklarıdır. Günlük 1 tatlı kaşığı ( 5 gr) tuz gereksinimi karşılar.

Folik asit: Eksikliğinde düşük ağırlıklı bebekler, nöral tüp defektleri ve annede megaloblastik anemi oluşur. Nöral tüp defektleri (NTD) en ağır doğumsal bozukluklardır. Nöral tüp defektlerinin DNA biyosentezindeki temel bir metabolik bozukluğa bağlı olduğu düşünülmektedir. Anne karnındaki yaşamın dördüncü haftasının sonuna dek kapanması gereken nöral tüpün açık kalması sonucu bozukluklar görülebilir. Nöral tüpün kapanması anne karnındaki yaşamın 4. haftasının sonunda tamamlandığından bu dönemden sonra alınan folik asidin nöral tüp defektini önleyici etkisi yoktur. Ayrıca folik asitten zengin besinlerle de bu destek dengeli bir şekilde sağlanmalıdır. Gebelik ve emziklilik dönemi kadının yaşamındaki en özel dönemlerdir.

A vitamini: Yağ da eriyen bir vitamindir. Eksikliğinde; prematüre bebekler, düşük doğum ağırlıklı bebekler, görme kusurları oluşur. Demir alımı bozulur ve anemi (kansızlık) görülür. Yüksek doz A vitamini; fetusta doğumsal kalp rahatsızlıkları, yarık damak ve annede düşüğe neden olabilir. Bu nedenle A vitamini ile zenginleştirilmiş besin ve preperat kullanımına dikkat edilmelidir. En iyi kaynakları; balık, süt, yumurta sarısı, ıspanak, havuç, domatestir.

C vitamini: Demir, kalsiyum, folik asit, A vitamini, E vitaminlerinin vücutta kullanılmasında etkin bir ro lü var dır. Antioksidant özelliktedir. Vücudu enfeksiyon ve toksinlere karşı ko rur. Pişirme ve hazırlama ile kayıpları fazladır. En iyi kaynakları; kuşburnu, yeşil ve kırmızı biber, turunçgiller, domates, patatestir. 

bugün

Bu haber 1,800 defa okundu.