Kimya Mühendisleri de GDO’ya karşı!

25 Kasım 2009 16:56 tsi
Kimya Mühendisleri Odası Ege Bölge Şubesi Biyomühendislik Çalışma Grubu GDO Yönetmeliği hakkında görüşlerini bildirdi...

Kimya Mühendisleri Odası Ege Bölge Şubesi Biyomühendislik Çalışma Grubu’nun (BÇG) 14.11.2009 tarihli toplantısında, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan, 26.10.2009 tarih ve 27388 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Gıda ve Yem Amaçlı Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerinin İthalatı, İşlenmesi, İhracatı, Kontrol ve Denetimine Dair Yönetmelik” (kısaca “GDO yönetmeliği” olarak bahsedilecektir) değerlendirilmiştir. Konuyla ilgili Biyomühendislik Çalışma Grubu’nun görüşleri aşağıdaki gibidir.

1. Biyolojik süreçleri tümüyle kapsayan, toplumun genel menfaati ve ülkemizin çıkarları doğrultusunda biyoteknolojinin doğru ve etik kullanımını amaçlayan ve düzenleyen bir Ulusal Biyogüvenlik Kanunu çıkarılmadan, sadece bir yönetmelikle, Genetik yapısı Değiştirilmiş Organizmalı (GDO) gıda ve yem maddelerinin ithalatına izin verilmesi yetersiz ve doğru değildir.

a) GDO yönetmeliğinin dayanağı olarak bahsedilen kanunlar , amaçları ve hükümleri göz önüne alındığında GDO açısından yetersizdir. Örnek olarak, Tarım Kanununda biyolojik çeşitlilik, genetik kaynakların korunması ve biyogüvenliğin sağlanmasına ilişkin sadece bir madde (Madde 10) bulunmaktadır. Aynı durum, Gıda Kanununda bir maddenin bir bendi olarak yer almaktadır. Yem Kanununda ise durum daha ciddi olup, muhtemelen Kanun tarihinin eski olmasından da kaynaklı bir şekilde, GDO konusunda hiçbir hüküm bulunmamaktadır. Biyogüvenlik konusu, birkaç kanundaki birkaç madde ile geçiştirilebilecek bir konu değildir. Temel amacı biyogüvenlik olan bir kanuna mutlaka ihtiyaç vardır.

b) GDO ve GDO'lu gıda ve yem maddeleri hakkında karar verme hakkı Komitelere bırakılmıştır (Madde 6.1). Komitelerin oluşturulmasına kaynak olacak uzmanlar listesinde hangi meslek gruplarından kişilerin yer alabileceği belirsizdir. Bu konu netleştirilmeli; biyolojik süreçler, biyokimya, hücre biyolojisi, moleküler biyoloji ve genetik mühendisliği konularında eğitim almış olan Biyomühendisler, mutlaka, belirlenecek meslek gruplarından biri olmalıdır.

c) GDO yönetmeliğinde, her bir başvuru için ayrı bir komite oluşturulması (Madde 7.1) ve bu komitelerin 90 gün içinde ürünün GDO'lu olup olmadığına karar vermesi gerektiği söylenmektedir (Madde 7.4). GDO'lu ürünlerin testlerinin yapılabileceği laboratuvar sayısının henüz çok az olduğu bilinmektedir. GDO'lu ürün listesindeki ürünlerin çeşitliliği ve tonajları göz önüne alındığında, test laboratuvarlarının talebi karşılamaktan uzak olduğunu ve gümrüklerde, GDO'lu ürünlerin uzun süreler bekleyeceği anlaşılmaktadır. Bir an önce, test laboratuvarlarının sayısının arttırılması gerekmektedir.

d) GDO yönetmeliğinde, gıda ve yem amaçlı GDO’ya izin verilmesi süreci aynıdır. Halbuki, direkt insan gıdası olarak kullanılacak GDO’nun daha sıkı, detaylı ve nispeten uzun bir süreçten geçtikten sonra onaylanması ve izin verilmesi gerekirken, yem amaçlı olarak kullanılacak GDO ile aynı sürece sokulmaktadır. Bu durum, halk sağlığını ciddi yönden tehdit etmektedir. Mutlaka gıda ve yem amaçlı GDO’nun izin süreci ayrı ayrı tanımlanmalıdır.

e) GDO yönetmeliği Madde 9.1 (l) bendine göre, GDO'lu ürünlerin Komiteler tarafından değerlendirilmesine ilişkin başvuruda gereken bilgi ve belgeler listesinde, Türkiye flora ve faunası için potansiyel bir tehlike oluşturmasını engellemek üzere GDO'nun Türkiye'de yakın akraba ve yabani olan türlere ait olmadığını gösterir bilgi ve belgeler istenmektedir. Böyle bir belgeyi kim, nasıl ve neyi referans göstererek verecektir? Bu konu net değildir ve tartışmaya açıktır.

2. GDO yönetmeliği ile, GDO ve GDO'lu gıda ve yem maddelerinin ithalatı yasal zemine oturtularak teşvik edilmektedir. Bu durum, GDO ve GDO teknolojisi konusunda, ülkemizi dışa bağımlı hale getirecektir. Halbuki, biyoteknoloji konusunda ülkemizin beyin gücü her geçen gün artmaktadır. Bu konuda eğitim veren lisans, yüksek lisans ve doktora programlarının sayısı ve kontenjanları göz ardı edilemeyecek boyutlara ulaşmıştır. Üniversitelerimizin Biyomühendislik, Biyokimya, Biyoloji, Moleküler Biyoloji ve Genetik, Biyomedikal Mühendisliği, Tarımsal Biyoteknoloji ve Biyosistem Mühendisliği gibi biyolojik süreçler konusunda eğitim veren bölümlerinden her yıl yüzlerce kişi mezun olup iş aramaktadır. Bu nedenle, bu konudaki yasal düzenlemelerin, ülkemize ait biyoteknolojinin gelişmesi amacına hizmet etmesi gerekmektedir. Böylece, biyoteknoloji konusunda dışa bağımlılık tehlikesi ortadan kalkacak, Ulusal Biyogüvenliğimiz azami ölçüde sağlanacak, halkımızın sağlığı ve ülkemizin çıkarları en üst düzeyde korunacaktır.

3. GDO'nun ne demek olduğu, genetik değişikliğin nasıl yapıldığı ve ne çeşit tekniklerinin olduğu, olası zararlarının ne olabileceği, faydalarının ne olduğu konusunda Odada bir bilgilendirme toplantısı yapılmalı ve konu daha geniş çaplı tartışılmalıdır. Bilgilendirme toplantısı konusunda Biyomühendisler olarak her türlü katkıyı koymaya hazır olduğumuzu bilgilerinize sunarız.

Sonuç olarak, birçok yönden yetersiz olan GDO yönetmeliği iptal edilmeli, doğru içerikli bir Ulusal Biyogüvenlik Kanunu’nun ardından uygulama yönetmelikleri tekrar gözden geçirilip yürürlüğe konmalı ve bu sırada her türlü GDO’lu maddenin ithalatı yasaklanmalıdır.

 

Bu haber 1,126 defa okundu.