İklim değişiklikleri ve siz...

23 Eylül 2009 14:07 tsi
İklim değişiklikleri ve siz... Bireysel olarak neler yapabilir siniz?

Prof. Dr. Kemal Sayar'ın yazısı...

İklim değişiklikleri ve siz... Bireysel olarak neler yapabilir siniz?

İklim değişikliği ve diğer çevre problemleri medyada hızlı bir şekilde günlük haberlerden bir tanesi oluverdi. Bizim çevresel problemlerle ilgili farkındalığımız arttıkça çok sayıda kuvvetli duygularmız da su yüzüne çıktı. Çevresel problemlerle nasıl savaşacağımız hakkında çok değişik kaynaklarda çok sayıda bilgi mevcut ve bir çok değişim yapmak çok kolay. Değişim aynı zamanda sonunda daha iyi yaşacağımız manasına da geliyor.

Bu yazıda yüzyüze geldiğimiz çevresel problemlerle mücadele ile ilgili yardım amaçlanmıştır. Çevresel problemler öğrenildiğinde duyulan stres ile başa çıkabilme konusunda bazı tavsiyelerde bulunulacaktır. Ayrıca çevresel problemlerle ilgili bir şeyler yapmak isteyip nereden başlayacağını bilemeyenler için de bazı öneriler verilecektir. Son olarak bu yazı insanlara diğer insanlarla bu konularda nasıl konuşulacağı ve diğer insanları nasıl olumlu değişiklikler yapmaya katılmalarına teşvik edileceği konusunda da yardım edecek bilgiler sunacaktır.

Çevresel problemler öğrenildiğinde verilen ortak tepkiler

İnsanların çevresel tehditler ve belirsiz bir gelecek ile ilgili bilgilerle karşılaştıklarında çok farklı duygular ve psikolojik semptomlar tecrübe etmeleri yaygındır. Insanlar kaygı, korku, üzüntü, depresyon, hissizlik, çaresizlik, ümitsizlik, bezginlik ve sinirlilik hissedebilirler.

Bazen şayet bilgi çok huzursuz edici ise ve çözüm de çok zor görünüyorsa insanlar problemi inkar ederek yada küçümseyerek veya problemi düşünmekten uzak durarak  mücadele edebilir.
Bir diğer ortak tepki ise çevresel problemlerle ilgili bilgilere duyarlılığı azaltmaktır. Iklim değişikliğinden doğan sellerle ilgili olaylar ve resimler günlük haberlerimiz içine girdi. Bundan dolayı insanların olaylara duyarlılığı azaldı ve bu haberler geçene kadar zihinlerini kapatıyorlar. Gerçekte ise bu problemler kolaylıkla çözülemez ve kararlı adımlar atılmadan sürekli devam eder. Biz duyarlılığımız azalttığımız için stresimiz de azalmıştır ve her zamanki gibi işlerimize devam ederiz.

Insan bir defa bir durumu değiştirmek için herhangi bir şey yapamayacağına inanırsa tepki olarak bütün yararsız yolları denemeye yönelir. Mesela çözümü diğer insanlara bağlar: (hükümetin yada büyük şirketlerin problemi çözeceğine inanır yada teknolojinin her şeye cevabının olduğunu düşünür) yada duruma razı olur (olacaksa olsun der) veya olumsuz bakmaya başlar (her yerde insanların araba kullanmasını durdurmak mümkün değil- rahatlık insanların çoğu için çevreye bakmaktan daha önemli der) ve konudan bıkar (ya, evet, neyseder)

Soğukkanlı olun, ilgili kalın

Her ne kadar çevresel tehditler gerçek ve korkutucu olsa da en yüksek stress durumunda kalmak ne bizim için ne de diğer insanlar için faydalı olur. Makul ve sakin olursak değişim yapmada çok daha etkin olur ve çok daha iyi mücadele edebiliriz.

Gelecek hakkında iyimser olun
Kendimize geleceğin tamamen kasvetli olmadığını hatırlatmak faydalı olabilir. Dünya üzerinde milyonlarca insan var bizim endişemizi paylaşan, çevreyi korumak için çalışan, diğer insanlara davranışlarını değiştirmede yardım eden ve başka çözümler bulan. Biz halihazırda ne yapmamız gerektiği (greenhouse gaz emisyonunu düşürmek gibi) ve neyi yapmayı bırakmamız gerektiği (suyu israf etmek gibi) konularında bir çok bilgiye sahibiz. Ayrıca bizim güzel ve sürdürülebilir bir hayat yaşamamız için her gün teknolojide harikulade ilerlemeler gerçekleştiriliyor.

Bir kişinin gücü- çözümde rol alın

Bir diğer güzel haber çok sayıda istenilen hedefe bireylerin sadece kendi hayatlarında yapacakları basit değişikliklerle ulaşılabilecek olmasıdır. Bu değişikliklerin zor yada keyif aldığımız hayat tarzımızı değiştirmemizi gerektirmez. Ne zaman ki herkes geri dönüşümlü kaynaklardan yeşil enerji almayı taahhüt eder, benzin kullanımını azaltır ve tüketici olarak ahlaki seçimler yaparsa o zaman bütün toplumlar ve milletler büyük ölçüde emisyonu düşürür, hava ve su kirliliğini azaltır ve sürdürülebilir yaşam yollarını geliştirirler. 
Kendimize bireysel olarak bir çok şey yapabileceğimizi hatırlatmamız ve daha iyi bir çevre için bir şeyler yapmaya başlamamız bizi güçsüzlük duygusundan ve umutsuzluktan kurtacaktır.
Sıkıntı ile mücadele edin

Bazen haberlere ara vermek faydalı olabilir. Bir kaç gün radyo ve televizyonu kapatıp gazetelerden uzak kalmak bizi rahatlatabilir. Bilinçli bir uzaklaşma duyarsızlaşmadan farklıdır çünkü biliyoruz ki biz sadece nefes almak için aletleri biraz yere bırakıyoruz, işi tamamen bırakmıyoruz
Sevdiklerinizle vakit geçirmeniz ayrıca enerjinizi korumanıza yardım eder. Aileniz ve arkadaşlarınızla beraber olmaktan keyif alın ve düzenli olarak yada kendinizi neşesiz ve sıkışmış hissetiğiniz zamanlarda kaygılarınızı paylaşacağınız bir yada bir kaç tane arkadaşa sahip olmayı ihmal etmeyin.

Önce kendi davranışlarınızı değiştirin

Çevre problemlerinin çoğunluğu dolaylı veya direk olarak insan davranışlarının bir sonucu olduğu için (bireyler kadar grup, kurum yada milletlerin davranışları da olabilir) bu problemleri çözmeye biz kendi davranışlarımızı değiştirerek başlamalıyız.
Yeni bir davranış öğrenirken genellikle bir kaç aşamadan geçtiğimizi bilmek faydalı olabilir. Çünkü insanlar çoğunlukla davranışlarını değiştirmenin beklediklerinden daha zor yada daha uzun zaman aldığını gördüklerinde şaşırırlar.

Problem ve çözümleri hakkında bilgilerinizi tazeleyin

Kitaplar, haberler, film ve internet problem hakkında bilgi almak için güzel kaynaklardır. Tim Flannery’in Havayı Yapanlar’ı, Ian Lowe’un Büyük Çözüm’ü, Al Gore’un Uygunsuz Gerçek filmi ve çevreci grupların websiteleri bu konuda bazı popüler kaynaklardır. Arkadaşlarımız da faydalı buldukları websiteleri, kitaplar yada dergilere bizi yönlendirerek bizim için güzel bilgi kaynakları olabilirler.

Bir şeyler yapmaya kolayından başlayın

Yeni bir davranış öğrenmenin en iyi yolu kolay adımlardan başlayıp nihai hedefe ulaşana kadar peyderpey daha zor vazifeler almaktır. Değiştirebileceğimiz şeyleri değiştirip, gelecekte yapacağımız değişimler için kısa ve uzun dönemli planlar yapmak güzel bir başlangıçtır.
Kısa vadede aynı yere gittiğimiz komşularla toplanıp bir araba ile gitmek yada işe giderken toplu taşıma araçları kullanmak yapabileceğimiz kolay değişimlerdendir. Ayrıca kısa mesafelerde kullanmak için bisiklet almak da düşünülebilir. Son olarak uzun vadede daha az benzin yakan arabalar almak yada evimizi arabaya olan bağımlılığımızı azaltacak şekilde işimize yada okulumuza yakın yere taşımak yapılabilecek bireysel değişimlerdir.

Kendinize ipucu verin

Davranışlarımızı değiştirmede en yaygın engel unutmaktır. Bize problemi ve değiştirmeye çalıştığımız davranışımızı hatırlatacak mümkün olduğu kadar çok ipucu faydalı olabilir. Ipuçları şunlar olabilir:

Posterler, kitaplar, etiketler

*İçinde günlük yada aylık olarak çevre problemleri ve çözümleri ile ilgili sözler, resimler yada bilgiler olan takvimler,
*Çevre problemleri yada dünyadaki olaylarla ilgili düzenli yayınlar yapan bağımsız haber dergilerine abonelik,
*Çevresel olaylarla ilgili düzenli bilgi gönderen e-mail listeleri.

Belirli bazı ipuçları da size değiştirmeyi denediğiniz davranışınızla ilgili hatırlatma yapabilir:

*Benzin deposunun kapağında lastik basıncını her ay kontrol etmenizi hatırlatan bir etiket.
*Daha kısa duş almanızı hatırlatacak 4 dakikalık kronometre.
*Çıkış kapısına en son çıkanın ışıkları kapatmasını hatırlatacak bir yazı.

Kendinizi koruyun

Çevre konusunda duyarlı ve olumlu değişimler yapmak isteyen insanlar coşku, motivasyonlarını yüksek tutabilmek ve kendilerini hayal kırıklığı yada tükenmekten korumak için dikkatli olmak zorundadırlar.

Çözüm için şunlara bağlı kalın:

*Destek, fakir, takviye ve takdir için çevreyle ilgili aynı hassasiyette olduğunuz insanlarla arkadaşlık kurun. Grup onayı ve kimliği harika bir ödüldür.
*Doğal olarak keyfi aldığınız ancak sızın problem hakkında farkındalığınızı artıracak işler yapın ( konuşmalara katılın, film seyredin, arkadaşlarınızla doğa gezileri yapın)
*Çevre ile irtibatta kalın ( ağaç kucaklayabilirsinizJ
*Çevre ile ilgili yaptığınız çalışmaları mümkün olduğunca keyifli hale getirin ( işe arkadaş grubunuzla beraber bisikletle gitmek gibi).
*Değiştirdiğiniz davranışın faydalarını not alın ( azalttığınız petrol kullanımının ekonomik faydası gibi)
*Başarılı olduğunuz davranış değişikliklerinde kendinizi ödüllendirin. Değiştirdiğiniz davranışın sonucu tasarruf ettiğiniz parayla kendinize bir şeyler ısmarlayın.
*Diğer insanları da değişime davet edin.
*İklim değişikliği, küresel ısınma ve diğer çevresel tehditler hepimizi etkilliyor. Davranışını değiştiren her insan olumlu ve olağanüstü değişim yapıyor.
*Davranış ve tutumlarımıza en büyük etkiyi medya değil diğer insanlarla irtibatımız yapıyor. Bu etkiyi gezegenimizin iyiliği için kullanacak yollar bulmak bizim yaptığımız değişimleri gören ve böylece fakir ve bilgi sahibi olan çevremizdeki insanların çevresel davranış ve tutumlarını büyük ölçüde değiştirecektir. 
*Diğer insanlarla çevresel problemleri konuşun. Diğer insanlarla konuşmak onları çevresel olayları düşünmeye ve kendi davranışlarını değiştirmeye çağırmak için harika bir yoldur.

Çevre konularında yapıcı ve kolaylıkla konuşmanıza yardım edecek şu stratejileri kullanabilirsiniz:

*Konu hakkında açık bilgileriniz olsun ki konuşmalarınızda güven ve otoriteye sahip olun.
*Sözlerinizi güvenilir kaynaklar ve kitaplarla destekleyin.
*Direk ve rahat cevap vermenize yardımcı olması için ortak iddia ve karşı iddialara aşina olmaya dikkat edin.
*İklim değişikliğiyle ilgili çalışan bilinen ve saygın insanlardan alıntılar yapın. Bilinen ve saygı duyulan insanlar çok etkilidir.
*Her şeyi bilmek zorunda olmadığınızı unutmayın. Bir konuyu bilmediğinizi itiraf etmek o konudaki kaygılarınızı boşa çıkarmaz. Bunun yerine sorumlu davranmanın büyük bir uzmanlık gerektirmediğini muhatabınıza gösterin.
*Açık ama bezdirmeden bilgi verin ve çözümlerini de sunun.
*Unutmayın ki diğer insanlar çevresel tehditlerin belirdiğini öğrenmekle sizin kadar rahatsız olmayabilir yada kaygılanmayabilir. Şayet verdiğiniz mesaj çok uç ise insanların inkarına yada savunmaya geçmesine sebep olabilirsiniz. Iyi mesaj gerçekleri sunan ve ayrıca dinleyene çözüme nasıl katkıda bulunacağı hakkında fikir veren mesajdır. Daha da iyisi şayet insanlar beraber çalışılması halinde büyük oranda olumlu etkiler oluşacağına inanırlarsa büyük ihtimalle harekete geçeceklerdir.
*Kendi hayatınızda yaptığınız değişimler hakkında konuşun.

Bir çok yeni davranış, geridönüşüm, su kullanımını azaltma ve evde daha etkili enerji kullanımı gibi, bize bir arkadaşımızın, aile üyelerimizden yada iş arkadaşlarımızdan birinin tavsiyesiyle gerçekleşmiştir. Dolayısıyla siz de etrafınızdaki insanlarla kendi yaptığınız değişikliklerle ilgili konuşun. Mesela yeşil enerjiye dönüşü konuşun ve böylece onlar da kendileri bu değişimi yapmayı düşüneceklerdir.

Yaşadığınız zorlukları ve mükafatları paylaşın

Sizin çevresel problemlere yönelik kendi yoksayma, inkar yada düşünmekten uzak durma eğiliminizi ifade etmeniz faydalı olabilir. Bunun hakkında konuşmak diğer insanların kendi benzer tepkilerini tanımlamalarına yardımcı olacaktır. Katıldığınız çalışmalar ve onların üzerinizdeki mükafatları hakkında da konuşun. (iyimserliğinizin artması, kaygı ve çaresizliğin azalması, aynı derdi taşıyan yeni arkadaşlar edinme, aynı hedefi paylaşan bir gruba dahil olma gibi)

Iddialı olun, saldırgan olmayın

Sözlü ve sözsüz ifadelerinizde soğukkanlılığınızı, sakinliğinizi, özgüveninizi ve ilginizi rahat bir duruş, direk göz kontağı ve kontrollü bir sesle muhafaza edin. Her zaman konuşmanızı olumlu, umutlu ve etkinleştirici bir şekilde bitirin.

Çevreye duyarlılıklarından dolayı insanları tebrik edin

Mümkün olduğunca insanların çevre konusundaki hassasiyetlerini görmelerini sağlayın. Bir kere insanlar kendilerini belli bir yolda kabul ederlerse bu kabullerine uygun hareket etmeleri çok muhtemeldir. Güzel bir strateji insanların halihazırda çevreye yardım için yaptıklarını farkettirmek (araba yerine toplu taşıma kullanmak gibi) ve onları bu gayretlerinden dolayı tebrik etmektir.

İnsanlara ne yaptığınızı gösterin

Bir çok çevresel davranış insanın özel hayatında gerçekleşir ve evin içinde yada arka bahçede olur. Arabanızda yada posta kutunuzda etiketlerle yaptıklarınızı anlatmanız (Mesela bahçenizi geri dönüşümlü su ile suladığınızı yada organic maddeleri bahçenizde gübre olarak kullandığınızı) faydalı bir yol olabilir.

Üreticilere ve bayilere ürünler ve servisler hakkında sorular sorun

Ürün ve servislerin tüketicisi olarak yapacağımız basit seçimlerle değişime etki edecek büyük bir gücümüz var. biz ne zaman enerji etkili, su tasarruflu çamaşır makinesini diğer modellere tercih edersek üreticilere çevreye yardım eden ürünlere değer verdiğimizi gösteren açık bir mesaj göndermiş oluruz. Gerekli gördüğümüzde ürün ve servis satanlara soru sormamız da faydalı olabilir. Mesela her zaman gittiğimiz cafenin garsonuna kahvelerinin adil ticarete (fair trade) dahil olup olmadığını sorabiliriz ve niçin bunu tercih ettiğimizi açıklayabiliriz. Böylelikle bir kaç şeyi başarmış oluruz. Birinci olarak garsonun adil ticareti farketmesini sağlarız şayet önceden bilmiyorsa. Onlar sonra bu ürünleri satın alırken yada satarken daha fazla müşteriye adil ticaretin faydası tanıtılmış olacak ve bu da kahvenin çok güzel üretildiği gelişen ülkelerin üreticilerinin kazancına olacak. Bütün bunların haricinde şayet hisse senediniz varsa gücünüzü şirketin ahlaki ve çevreye duyarlı yatırımların yapılması konusunda kullanın.

Karar verme gücüne sahip herkes tarafından kaygılarınızın bilinmesini sağlayın

Karar verme gücüne sahip olanların (milletvekillerinin, hükümetlerin, şirketlerin ve işyerlerinin) iklim değişikliğinin oyda, satın almada yada yatırım yapmada temel öncelik olduğu bilmesi çok önemlidir. Tim Flannery’in Havayı Yapanlar kitabında özetlediği gibi politikacılara konuyu yazmak dünyayı değiştirebilir. Şayet yeteri kadar insan bunu yaparsa ve yapmaya devam ederse zamanla hükümetlerin politikaları değişecektir. Biz kendi politikacılarımıza yada dünya liderleri yazabileceğimiz gibi kurum ve şirketlere de düzenli olarak iklim değişikliği ve ona bağlı diğer çevresel problemler ile ilgili politikalarını soran mektuplar yazabiliriz.

Fair trade: 1997’de kurulmuş uluslararası ekonomide dezavantajlı üreticileri destekleyen, adil ücretlendirmeyi, cinsiyet eşitliğini, çalışma şartlarını ve çevreye saygıyı savunan ve prensiplerinde birleştiği özellikle Asya, Afika ve Latin Amerika’da üretim yapan üreticilerin ürünlerini adil ticaret ürünü olarak etiketleyen bir organizasyondur. 

 

Bu haber 899 defa okundu.