Kadınlarda en sık görülen rahatsızlık

30 Mayıs 2014 11:01 tsi
Anne olmanın önündeki engellerden biri de polikistik over sendromu (PKOS).

Kadınlarda en sık görülen yumurtlama fonksiyon bozukluğu olan PKOS kadınlık hormonlarının yapısını bozan enzimler yüzünden yumurtalıklarda sapma meydana getirir ve hormon dengesi bozulur.

Me­di­cal Park Bah­çe­li­ev­ler Has­ta­ne­si Tüp Be­bek Mer­ke­zi ve Ka­dın Do­ğum Bö­lü­mü Di­rek­tö­rü Ka­dın Has­ta­lık­la­rı ve Do­ğum Uz­ma­nı Prof. Dr. Ka­dir Sa­van; ka­dın­lar­da kı­sır­lı­ğa ne­den olan  Po­li­kis­tik Over Sen­dro­mu (PKOS) ile il­gi­li me­rak edi­len so­ru­la­rı ya­nıt­la­dı...

Po­li­kis­tik Over Sen­dro­mu ne­dir?

PKOS, ka­dın­lar­da en sık gö­rü­len yu­murt­la­ma fonk­si­yon bo­zuk­lu­ğu­nun adı­dır. Nor­mal­de ka­dın­la­rın yu­mur­ta­lık­la­rın­da her ay bi­ne ya­kın yu­mur­ta hüc­re­si ge­liş­me­ye de­vam eder ama son se­çil­me dö­ne­mi­ne gel­di­ğin­de bun­lar­dan 20 ila 50 ta­ne­si se­çi­lir.

Bun­lar o ay­ki ge­li­şen yu­mur­ta gru­bu­nu oluş­tu­rur. Bu 50’ye ya­kın yu­mur­ta da 5-6 gün ge­liş­tik­ten son­ra iç­le­rin­den bir ta­ne­si ol­gun­la­şır ve o ay­ki yu­murt­la­ma ola­cak yu­mur­ta ha­li­ne gel­mek üze­re bu ge­li­şi­mi­ni de­vam et­ti­rir. 18-20 mi­li­met­re­den son­ra  da çat­lar ve yu­murt­la­ma olur.

Di­ğer yu­mur­ta­lar ise ge­ri­ler ve kay­bo­lur. İş­te ba­zı du­rum­lar var­dır ki bu me­ka­niz­ma bo­zul­muş­tur. Yu­mur­ta­lık­lar­da­ki yu­mur­ta hüc­re­le­ri 8-10 mi­li­met­re ça­pa gel­dik­le­rin­de da­ha faz­la ge­li­şe­mez­ler ve bü­yü­mez­ler. Bun­lar, yu­mur­ta­lık için­de kü­çük kü­çük kist­ler ha­lin­de ka­lır.

Erkeklik hormonu salgılar

Çap­la­rı 5 ila 10 mi­li­met­re ara­sın­da de­ği­şir. İs­min­den de an­la­şı­la­ca­ğı üze­re po­li­kis­tik ya­ni çok sa­yı­da kü­çük yu­mur­ta kist­le­ri olu­şur.
 Yu­mur­ta tam ge­li­şip yu­murt­la­ma oluş­tu­ra­ma­dı­ğı için PKO­S’­dan son­ra da yu­mur­ta­lık­lar bü­yü­me baş­lar. Bü­yü­yün­ce de yu­mur­ta­lık­tan er­kek­lik hor­mon­la­rı sal­gı­la­nır. Bu da yu­mur­ta­lı­ğın ya­pı­sı­nı, has­ta­nın şe­ker me­ta­bo­liz­ma­sı­nı bo­zar.

Adet dü­zen­le­ri bo­zu­lur ve ge­cik­me­li (2-6 ay) adet gö­rür.­

Bu has­ta­lık na­sıl kı­sır­lı­ğa ne­den olu­yor?

Vü­cut­ta hor­mon sal­gı­sı­nı dü­zen­le­yen ba­zı en­zim­ler var. O en­zim­ler, ko­les­te­rol­den ka­dın­lık hor­mon­la­rı­nı oluş­tu­rur ve hor­mon den­ge­si­ni sağ­lar.
Ama ba­zen an­ne kar­nın­day­ken bu en­zim­ler­de bir bo­zuk­luk olu­şur ve bu da ka­dın­lık hor­mon­la­rı­nın ya­pı­sı­nı boz­du­ğu için yu­mur­ta­lık­lar­da sap­ma mey­da­na ge­lir ve hor­mon den­ge­si bo­zu­lur. Onun so­nu­cun­da yu­mur­ta­lık­lar bü­yür, için­de çok sa­yı­da kü­çük kü­çük yu­mur­ta hüc­re­le­ri olur, adet­ler ge­ci­kir, yu­murt­la­ma ol­maz ve kı­sır­lık so­ru­nu­na yol açar.

Uzun vadede şeker hastalığına yol açıyor

Kı­sır­lık dı­şın­da baş­ka han­gi so­run­la­ra yol açıyor?

PKOS; sadece bir kısırlık ya da yumurtlama sorunu değil, aynı zamanda hastalarda çeşitli sağlık sorunları da yaratabiliyor.
PKOS, kı­sa sü­re­de yu­murt­la­ma­nın ol­ma­ma­sı, adet­le­rin ge­cik­me­si ve kı­sır­lı­ğa yol aç­ma­sı­nın dı­şın­da, has­ta­la­rın or­ta de­re­ce­de ki­lo al­ma­sı­na ne­den olur.Çün­kü yu­mur­ta­lık­tan sal­gı­la­nan er­kek­lik hor­mon­la­rı şe­ker me­ta­bo­liz­ma­sı­nı boz­du­ğu için ki­lo al­ma­ya eği­li­mi ar­tı­rır; has­ta­lar 6 ila 15 ara­sın­da ki­lo alır­lar.

Ayrıca hastaların yüzde 60’ı, uzun vadede (40-50’li yaşlarda) şeker hastası olarak karşımıza çıkarlar.Yine uzun vadede tansiyon, kalp hastalığı gelişebilir. Bu hastaların bir kısmında ileriki yıllarda rahim ve meme kanseri oluşabilir.

Hamilelikte sıkı doktor takibi şart

Ne za­man ame­li­yat ge­re­kir?

PKO­S’­da her za­man ame­li­yat yap­ma­yız. Ama ba­zı du­rum­lar var ki; has­ta­yı te­da­vi et­me­mi­ze rağ­men yu­murt­la­ma ol­maz, hor­mon den­ge­si dü­zen­siz­dir. Ya­ni her şe­ye rağ­men dü­zel­mi­yor. Eğer has­ta­nın kı­sır­lık prob­le­mi ve ço­cuk bek­len­ti­si var­sa, yu­murt­la­ma ilaç­la­rı­na rağ­men de ha­mi­le ka­la­mı­yor­sa o za­man iki se­çe­nek var; ya tüp be­bek te­da­vi­si­ne alı­rız ya da ame­li­yat ede­riz.

Ka­pa­lı ame­li­yat

Ame­li­yat için ka­rın­dan la­po­ros­ko­pi de­di­ği­miz bir alet­le gi­re­riz. Ka­pa­lı ame­li­yat­la her yu­mur­ta­lı­ğa la­zer­le 5-6 kü­çük de­lik aça­rız.
Yu­mur­ta­lık­ta­ki er­kek­lik hor­mo­nu de­di­ği­miz an­dro­jen hor­mo­nu­nu sal­gı­la­yan kıs­mı azal­tı­rız ve yu­mur­ta­lık üze­rin­de­ki bas­kı­la­yı­cı et­ki­si­ni or­ta­dan kal­dı­rı­rız.

PKO­S’­un ge­be ka­dın­da olum­suz et­ki­le­ri var mı?

PKO­S’­lu ka­dın­la­rın yüz­de 30 ila 50’si ken­di­li­ğin­den ha­mi­le ka­lır.Bu ka­dın­lar ge­be­lik sü­re­sin­de PKO­S’­nın olum­suz et­ki­le­riy­le kar­şı­la­şa­bi­lir­ler. Çün­kü bu tür has­ta­la­rın şe­ker me­ta­bo­liz­ma­sı bo­zuk­tur.

 Böy­le olun­ca da ha­mi­le­lik sı­ra­sın­da aşı­rı ki­lo ar­tı­şı ola­bi­lir, ge­be­lik­te şe­ker has­ta­lı­ğı ge­li­şe­bi­lir, vü­cut­ta şiş­lik­ler gö­rü­le­bi­lir, ge­be­li­ğin al­tın­cı ayın­dan iti­ba­ren tan­si­yon yük­sel­me­si ve ge­be­lik ze­hir­len­me­le­ri ge­li­şe­bi­lir.

Sa­kın­ca­lı yi­ye­cek­ler

O yüz­den bu has­ta­lar özel­lik­le ge­be­lik dö­ne­min­de iyi bir şe­kil­de ta­kip edil­me­li ve te­da­vi­le­ri de ona gö­re dü­zen­len­me­li­dir.
PKO­S’­u bu­lu­nan ve ha­mi­le ka­lan ka­dın­lar ge­be­lik dö­ne­min­de özel­lik­le ye­mek­le­rin­de un­lu, ha­mur­lu yi­ye­cek­ler­den ke­sin­lik­le uzak dur­ma­lı, eg­zer­siz yap­ma­lı ve lif­li gı­da­lar tü­ket­me­ye özen gös­ter­me­li.  

Doğurdum kurtuldum demeyin

PKO­S’­lu ka­dın­lar ço­cuk sa­hi­bi ol­sa­lar bi­le ben bu has­ta­lık­tan kur­tul­dum de­me­sin­ler, ya­şam bo­yu sağ­lık­la­rı­na dik­kat et­sin­ler. Kalp, tan­si­yon, şe­ker has­ta­lı­ğı ve me­me ile ra­him kan­se­ri ris­ki açı­sın­dan dü­zen­li ola­rak kon­trol­le­ri­ni yap­tır­sın­lar. Di­yet­le­ri­ne dik­kat et­sin­ler, dü­zen­li ola­rak eg­zer­siz ya­pıp ha­re­ket­li ol­ma­ya özen gös­ter­sin­ler. PKO­S’­nın te­da­vi­si var­dır ama ih­mal et­me­sin­ler. Ge­ci­kir­ler­se so­run da­ha çok ar­tar.

Beyaz unu unutun sebzeden şaşmayın

Na­sıl te­da­vi edi­li­yor?

PKOS te­da­vi­sin­de ama­cı­mız ön­ce­lik­le has­ta­la­rın za­yıf­la­ma­sı ve ki­lo kon­tro­lü­nün sağ­lan­ma­sı­dır.Bu­nun için de ek­mek­ten, be­yaz un­dan, şe­ker­den ka­çın­ma­la­rı­nı bol po­sa­lı ve lif­li gı­da­lar tü­ket­me­le­ri­ni öne­ri­yo­ruz. An­cak sa­de­ce di­yet ye­ter­li gel­mi­yor.

PKOS has­ta­la­rın­da hor­mon den­ge­si bo­zuk ol­du­ğu için az da ye­se­ler ak­ran­la­rı­na oran­la ki­lo eği­li­mi olu­yor.
Çün­kü ener­ji ve şe­ker me­ta­bo­liz­ma­la­rı bo­zul­du­ğun­dan, so­nuç­ta ye­dik­le­ri­ni vü­cut­ta yağ do­ku­su­na dö­nüş­tü­rüp de­po eder­ler ve bu da ki­lo al­ma­la­rı­na ne­den olur.

İş­te bu ne­den­le di­yet­ten son­ra has­ta­ya ha­re­ket­le­ri­ni ar­tır­ma­la­rı­nı öne­ri­riz. Gün­lük ya­şam­da ak­tif ol­ma­la­rı­nı is­te­riz. Haf­ta­da en az üç kez, en az ya­rım sa­at ol­mak şar­tıy­la çok hız­lı yü­rü­yüş­ler (ba­zen de ko­şu ola­bi­lir) öne­ri­riz. Di­yet ve eg­zer­siz­le has­ta­nın ge­nel sağ­lı­ğı­nı ko­ru­ruz.

Eğer has­ta­nın ço­cuk bek­len­ti­si var­sa; za­yıf­la­tı­yo­ruz ve şe­ker me­ta­bo­liz­ma­sı­nı dü­zen­le­yi­ci ilaç­lar ve­ri­yo­ruz. Bun­la­rın yüz­de 40-50’sin­de ha­mi­le­lik ken­di­li­ğin­den olu­şur. Ama eğer ge­be ka­la­maz­lar­sa o za­man yu­murt­la­ma ilaç­la­rı kul­la­nı­rız.

Ha­mi­le kal­ma­sa da risk var

An­cak ba­zı has­ta­lar var ki; ço­cuk­la­rı var, ha­mi­le kal­mak gi­bi bir bek­len­ti­si yok ama PKOS ne­de­niy­le sağ­lık so­run­la­rı (geç adet gör­me, tan­si­yon, şe­ker, me­me ve ra­him kan­se­ri ris­ki vb.) ya­şı­yor­lar.

Bu ko­şul­lar­da da has­ta­nın mut­la­ka te­da­vi edil­me­si ge­re­ki­yor. Bu tür has­ta­la­rı ko­les­te­ro­lü­nü, şe­ke­ri­ni, tri­gi­li­se­rit ve yağ­la­rı­nı öl­çüp, ona gö­re te­da­vi ede­riz.

Bu te­da­vi­de ama­cı­mız hem has­ta­la­rın dü­zen­li adet gör­me­si­ni sağ­la­mak hem de ra­him için­de­ki aşı­rı ge­liş­me­yi kı­ra­rak ile­ri­de ra­him kan­se­ri ge­liş­me ris­ki­ni azalt­mak­tır.

BUGÜN GAZETESİ

Bu haber 1,541 defa okundu.