Anne sütünü artırıcı etki gösteren bitkiler

28 Mayıs 2014 10:29 tsi
Annelerin emzirme döneminde, bitkisel ürünlerin seçimindeki kalite, her zamankinden daha önemli. Tüketilen ürünün kalitesi sadece annenin değil, bebeğin sağlığıyla da ilgili.

Bir annenin bebeğini emzirmesi, vücutta bir seri hormonal etkinlik sayesinde gerçekleşmektedir. Hamilelik sürecinde meme bezlerinin önemli ölçüde gelişmesine karşılık, yüksek progesteron hormonu seviyesi ile salgılama yapması engellenir.

Ancak doğumu takip eden 30-40 saat içerisinde progesteron seviyesinin hızla düşmesi ile prolaktin seviyesinin artması sonucu süt salgılanması başlar (Laktogenez). Bebeğin emmeye başlaması ile yapılan uyarı sonucu, oksitosin seviyesi yükselerek sütün çıkmasını sağlar. Laktogenez olayında rol oynayan diğer hormonlar arasında, insülin ve laktasyon (emzirme) sırasında prolaktin, büyüme hormonuna cevap vermesi için gerekli olan tiroid hormonu da bulunmaktadır.

YETERLİ SÜT YOKSA

Anne sütü, enerji, nitratlar, yağ asitleri, vitaminler, bazı mineraller gibi besleyici temel öğeler bakımından zengindir. Hiçbir yapay karışımın, anne sütünün yerini alamayacağı bir gerçektir.. Diğer taraftan, anne sütü bebekte bağışıklık sisteminin oluşmasını sağlar. Özellikle laktasyonun ilk günlerinde zengin antikor içeriğine bağlı olarak, bebeğin dış etkenlere karşı savunmasını destekler.

ŞEKER ENGELLİYOR

Ancak çeşitli psikolojik, fizyolojik ya da patolojik etkenler sonucu annede yeterli süt meydana gelmesi engellenebilmektedir. Bilhassa şeker hastalığı, hipotiroitizm, şişmanlık ve polikistik ovaryum sendromu, yetersiz süt üretime yol açan etkenler arasında en önemlileridir. Bu gibi durumlarda “galaktagoglar (süt artırıcılar)” kullanılarak anne sütünün artırılmasına çalışılmaktadır.

Süt artırıcılar nasıl etkiliyor?

Bitkisel galaktagog (süt arttırıcı) tercihlerinde; anne sütü miktarını artırıcı, sütün akışkanlığını sağlayıcı özelliklerinin yanı sıra anne ve bebekte sinir sistemini rahatlatıcı, anne ve bebekte gaz/sancı sorununu giderici ve yeterli süt oluşumunu sağlamak üzere gerekli, vitamin, mineral vb. elementleri sağlayıcı formülasyonlardan yararlanılmalıdır. Anne sütünü artıran bitkilerin, etkilerini, vücutta hipofiz bezinden salgılanan prolaktin hormonu sentezini uyararak ya da prolaktin salgılanmasını baskılayan dopamin gibi mediyatörlerin (vücutta bazı maddelerin salgılanmasını sağlayan aracı madde) oluşumunu baskılayarak gösterdiği bilinmektedir.

ANASON

*Bitkisel süt artırıcı ürünlerin seçiminde nelere dikkat edilmeli?

Emzirme döneminde kullanılacak bitkisel ürünlerin seçiminde kalite her zamankinden çok daha önemlidir. Çünkü ürünün kalitesi sadece annenin değil, yeni doğmuş bebeğin sağlığı ile de doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle bitkilerin kalitesine dikkat edilmesi, güvenilir kaynaklardan sağlanması, tarım ilacı kalıntıları, ağır metaller, radyoaktivite, çevresel atıklar ve mikrobiyolojik riskler taşımadığından emin olunması gerekir.

Hangi bitkiler süt artırıcı etki gösteriyor?

Rezene, anason ve frenk kimyonu meyveleri anne sütünü artırıcı özelliğinin yanı sıra yatıştırıcı ve rahatlatıcı, anne ve bebekte gaz, şişkinlik, iştah kaybı gibi önemli sindirim sorunları üzerinde de etkilidir. Özellikle rezene ve anason, bebek koliklerinde yararlı olabilmektedir. Bu bitkiler ayrıca anne ve bebeği soğuk algınlığı enfeksiyonları, öksürük, bronşit gibi hastalıklardan koruyucu rol oynamaktadır.

ISIRGAN PROTEİN DEPOSU

Süt artırıcı bitkiler arasında yer alan ısırgan yaprağı, vitaminler (A, Bl, B6, B12, C ve K), proteinler ve mineraller (silisyum, çinko, manganez) bakımından zengindir. Dolayısıyla etkisini daha ziyade anne sütü için gerekli temel besleyici elementleri sağlayarak göstermektedir. Ayrıca bağışıklık sistemini desteklemesi ve yangı giderici özellikleri, emziren annenin sağlığını desteklemesi bakımından önemlidir.

Anne sütünü artırıcı etkisi bilinen bir diğer bitki ise çemen tohumudur. Ancak çemen tohumunun en önemli dezavantajı, tüm vücut sıvılarında (ter, idrar vb.) yol açtığı hoş olmayan kokudur. İçerisinde bulunan steroidal yapıların süt üretimini artıran hormonların sentezini artırdığı, müsilaj, vitamin ve protein içeriği ile besleyici destek sağladığı ileri sürülmektedir. Ancak çemen tohumu bileşenlerinin ne ölçüde süte geçtiği ve bebeği etkileyip etkilenebileceği konusunda yararlanılabilecek bir bilimsel bulgu bulunmamaktadır. Bazı bilimsel yazılarda aktarılan kişisel deneyimlerde çemen tohumu kullanımı ile 3-4 saatte bir emzirmeye bile yetecek miktarda süt sağlanabildiğinden bahsedilmektedir.

Çemen tohumu üzerinde yürütülen deneysel çalışmalarda diyabetik hayvanlarda kan şekerini, total kolesterol ve lipit seviyelerini düşürdüğü, iltihabı azalttığı, testosteron ve luteinize edici hormon değişimini azalttığı, tansiyonu düşürdüğü bildirilmektedir. Yine deney hayvanlarında endişe giderici ve depresyon ilacı benzeri etkisi tespit edilmiştir.

HAMİLELER DİKKAT!

Çemen tohumu ile ilgili bir klinik çalışmada, menopoz döneminde ki kadınlarda, günde 6 gram toz edilmiş tohumun verilmesi ile ter basması şikâyetlerinde belirgin derecede azalma sağlanmıştır. Yeni bir çalışmada ise. gerek erkek ve gerekse kadınlarda saç dökülmesinin engellenmesinde yararlı olabileceği, saç büyümesini uyardığı bildirilmektedir. Tohumların kullanılması ile genel olarak herhangi bir risk söz konusu değildir. Ancak hamilelerde kullanılmasından kaçınılmalıdır.

Emzikli annenin beslenmesinde dikkat etmesi gerekenler

*Süt üretimi için yeterince sıvı almanız gerekmektedir. Bu nedenle günde 3 litre sıvı tüketiniz.

*Kalsiyum ve protein ihtiyacınızı karşılamak için günde 5 su bardağı süt ya da yoğurt tüketiniz.

*Vitamin, mineral ve posa ihtiyacınız için günde 5 porsiyon meyve ve 2 porsiyon sebze tüketiniz. Bir porsiyon meyve, 1 elma ya da 1 armut büyüklüğünde ortalama 150-200 gr meyvedir. Bir tabak pişmiş sebze yemeği 1 porsiyon sebzedir.

*Sebze ve meyvelerin üzerinde bulunan pestisitler anne sütüne geçişlidir. Bu nedenle sebze ve meyveleri çok iyi yıkayarak tüketiniz.

*Hayvansal kaynaklı proteini yeterince alabilmek için mutlaka yumurta, et ve peynir tüketiminize özen gösteriniz.

*Besinleri korumak amacıyla eklenen katkı maddeleri anne sütüne geçebilmektedir. Bu nedenle hazır meyve suları, gazlı içecekler, sucuk, salam, sosis, et suları, hazır çorbalar, boya maddesi içeren tüm besinlerden uzak durmalısınız.

*Çok yağlı ya da çok şekerli besinlerin aşırı tüketimi süt üretiminizi artırmaz. Bu besinleri aşırıya kaçmadan tüketiniz.

*Çay, özellikle öğünlerle birlikte tüketildiğinde öğünde bulunan demirin bağlanarak atımına (kansızlık) neden olur. Bu nedenle çayı öğünlerle birlikte tüketmeyiniz.

*Kahve, kafein içeriği nedeniyle tüketilmemelidir. Kafein anne sütüne geçişlidir. Sütle bebeğe geçerek bebekte uykusuzluk ve huzursuzluğa yol açabilmektedir.

*Sigara ve alkol tüketmeyiniz.

UZMAN DİYETİSYEN / BANU TOPALAKÇI - BUGÜN GAZETESİ


Bu haber 1,487 defa okundu.