Çocuklarda utangaçlığın sebepleri

24 Aralık 2013 10:01 tsi
Sınıfın utangacını teneffüste tek başında sırasında otururken bulabilirsiniz. Arkadaşlarının oyunlarına katılmaya çekinir, derslerde cevapları bilse bile kendisini gösteremez. Ve bir sürü haksızlık ve aksilik hep bu çocukların başına gelir.

Yetersizlik duygusuna teslim olan çocukları, neler yapabileceklerine inandırmak gerektiğini vurgulayan Yaşam Tasarım Merkezi’nden NLP Öğrenci Koçu Oğuz Akyıldız’a göre utangaçlığın ilacı, değersiz ve beceriksiz olduklarına inanan çocukları, kendilerini seven ve yeteneklerine inanan hale getirmek. Akyıldız’la utangaç çocukları ve sorunlarını konuştuk.  

*Utangaçlık, kişinin potansiyelini ortaya koymasının önündeki engellerden biri. Utangaçlıktan kurtulmanın tatminkar bir hayata ulaşma konusundaki önemi nedir?

-Utangaçlık, toplumda çok yaygın rastlanan bir olgudur. Herhangi bir konu ile ilgili yetersizlik inancının kişide yarattığı korku olarak tanımlanabiliriz. Utangaç kişinin kendisine inancı, özgüveni olmaz, yapabilirliğine inanmaz, zaten bu inançsızlık da başarısızlığı doğal olarak beraberinde getirir. Utangaç çocuk bir nevi yenilgiyi baştan kabul etmiştir ve bunun neticesinde de ilgili konularda başarısız olur ya da hiç denemez.

*Utangaçlığın sosyal ilişkiler üzerindeki etkileri için neler söylemek istersiniz?

-Çocuk belli bir konudaki başarısızlığını kendisi ile özdeşleştiriyor ve kendisinden utanmaya, kendisini sevmemeye başlıyor. Çok kritik durum, çünkü kişisel gelişimdeki başlangıç noktamız kendimizi olduğumuz gibi kabul ederek sevmekten geçiyor. Kendini sevmeyen çocuk, kendisini düzgün ifade edemez, çünkü başka biri olmaya çalışır ve elbette bunu başaramaz. Bu durum asosyalleşmeyi getirir. Sosyalleşemeyen çocuk, kibirli olarak algılanıyor, haklarını aramakta zorlanıyorlar. Kendilerine inançları olmadığı için haklarının peşinden koşma motivasyonları da olmuyor.

Gereksiz olduğu öğretilmeli

*Çocukları ve gençleri kendilerini daha iyi ifade edebilmeleri için nasıl yüreklendirebiliriz?

Tüm negatif duyguların altında mutlaka korku yatar ve utangaçlığı doğuran korkunun kaynağı bulunup çözülmelidir. En etkili, kalıcı yöntem budur. Burada utanılan konular üzerinde yavaş yavaş denemeler yapılarak inançlar geri kazanılabilir. Başkalarının fikirleri doğrultusunda yaşayanların mutlu olamayacağını çocuklara aşılamak en etkili çözümdür.

Pozitif sonuçları hayal edin

*Bu tür çocuklar için bir öneriniz var mı?

-Benim çocuklara tavsiyem geceleri yataklarında gözlerini kapatarak hayal kurmaları ve bu hayallerini yaşamaları. Örneğin, sınıfta öğretmenin bir sorusu karşısında parmak kaldırmaktan çekinen çocuk, gece yatağında bu deneyimin olumlu sonuçlanacağına dair hayaller kurarak kendini hazırlayabilir. Derinden hayal edilen konular zamanla hayata geçer.

Çocuklarda utangaçlığın sebepleri nelerdir?

-Yetersizlik, inançsızlık gibi negatif duygular çocuğun zihnine yerleştiğinde çekingenlik başlıyor. Bu duygular, bir nevi bize öğretilmiş konulardır. Oysa özümüz tam ve mükemmeldir, bize hep bunu fısıldar ama, dinlemeyi unutmuş olduğumuz için duyamayız. Utangaç çocuk geçmişinde mutlaka bir olay yaşamıştır. Örneğin annesinin sofrayı kurmasına yardım ederken tabak kıran bir çocuk, “Sen ne işe yararsın ki, beceriksiz!” gibi bir tepkiyle karşılaşırsa, bunun çocuğun  bilinçaltında yaratacağı tahribat tahmin edebileceğimizin çok üzerinde olacaktır. Çocuklarda bu tip olumsuz inançlar ne yazık ki 12 yaşına kadarki kritik dönemde çevresel etkiler sayesinde oluşuyor. Çocuğun yakın çevresinde yer alan başta ebeveynler, arkadaşlar ve öğretmenler, çocuğa yetersizliği öğretiyorlar. Bir süre sonra da çocuk sorgusuz sualsiz yetersiz olduğuna inanıyor. O yüzden bu tip durumlara davranış biliminde “öğrenilmiş çaresizlik” deniyor. Ebeveynler, kendi hareketlerinde çocuğu utangaçlığa itebilecek davranışları bulmalı ve değiştirmeliler.

SERDA KIVILCIM - BUGÜN GAZETESİ

Bu haber 1,178 defa okundu.