Karnabahar ve lahananın bilinmeyen hayati faydaları

12 Aralık 2013 10:40 tsi
Ame­ri­kan Kan­ser Der­ne­ği ve Er­nest Ma­ri­o Ec­za­cı­lık Fa­kül­te­si pro­fe­sör­le­rin­den Kong şöy­le di­yor:

“A­raş­tır­ma­la­rı­mız doğ­ru­la­dı ki bes­len­mey­le kan­ser­den ko­run­ma ara­sın­da sı­kı bir bağ­lan­tı var. Ye­di­ği­miz ba­zı mad­de­le­rin için­de kan­ser ya­pı­cı ge­ne­tik de­ği­şi­min oluş­ma­sı­nı en­gel­le­yen mad­de­ler mev­cut.” İş­te bu “ye­di­ği­miz ba­zı mad­de­le­ri­n” ba­şın­da ise kar­na­ba­har ge­li­yor.

Kar­na­ba­ha­rı “Sig­nu­tu­re Doc­tri­n” te­ori­si açı­sın­dan da ele al­mak­ta fay­da var.  Bu teo­ri “i­şa­ret il­ke­si­” an­la­mı­na ge­li­yor ve ben­zeş­me ya­sa­sı di­ye de anı­lı­yor. Bu te­ori­ye gö­re, do­ğa­da yer alan be­sin­le­rin ve ba­zı bit­ki­le­rin şe­kil ve renk­le­ri han­gi has­ta­lı­ğa iyi gel­dik­le­ri­ni gös­te­ren bir işa­ret as­lın­da. Ör­ne­ğin bey­ne ben­ze­yen ce­vi­zin bey­ne, kal­be ben­ze­yen fın­dı­ğın kal­be iyi gel­me­si gi­bi. Ka­lın­ba­ğır­sak ve me­sa­ne tü­mör­le­ri ise kar­na­ba­ha­ra ben­zi­yor ve ulus­la­ra­ra­sı pa­to­lo­ji ki­tap­la­rın­da da bu kan­ser­ler “kar­na­ba­har şek­lin­de bü­yü­me gös­te­ren tü­mör­le­r” di­ye ge­çi­yor. İş­te kar­na­ba­ha­rın, özel­lik­le bu kan­ser­le­re kar­şı ko­ru­yu­cu, hat­ta te­da­vi­ye yar­dım­cı ol­du­ğu­na da­ir pek çok ça­lış­ma mev­cut.

“Turp­gil­le­r” ai­le­si­ne da­hil olan bu seb­ze, bro­ko­li­nin de için­de ol­du­ğu “B­ras­si­ca ole­ra­se­a” üye­si ve ol­duk­ça zen­gin bir C vi­ta­mi­ni kay­na­ğı ki di­ğer adı as­kor­bik asit olan bu vi­ta­mi­nin sık ara­lık­lar­la alın­ma­sı­nın et­kin an­ti­ok­si­dan (kan­ser kar­şı­tı) gü­cü sa­ye­sin­de kan­se­re kar­şı ko­ru­yu­cu görev üstleniyor.

Ça­lış­ma­lar ne di­yor?

“Nut­ri­ti­on and Can­cer-Bes­len­me ve Kan­se­r” der­gi­sin­de ya­yımla­nan İs­pan­ya kay­nak­lı bir ça­lış­ma­da, izo­ti­yo­si­ya­na­t’­tan zen­gin la­ha­na tür­le­rin­den el­de edi­len özü­tü­nün, hüc­re kül­tür­le­rin­de, ka­lın ba­ğır­sak kan­se­ri hüc­re­le­ri­ni, prog­ram­la­mış hüc­re ölü­mü adı­nı ver­di­ği­miz hüc­re in­ti­ha­rı­na sü­rük­le­di­ği gös­te­ril­di.

AB­D’­de Buf­fa­lo­’da, Ros­well Park Kan­ser Ens­ti­tü­sü­’n­de yü­rü­tül­müş ve 2010 yı­lın­da ya­yım­la­nan 239 me­sa­ne kan­se­ri va­ka­sı­nın da­hil edil­di­ği bir ça­lış­ma­da, ve kar­na­ba­har gru­bu seb­ze­le­rin, me­sa­ne kan­ser­li has­ta­la­rın gi­di­şa­tı­na olan et­ki­si araş­tı­rıl­mış. Bu ça­lış­ma­dan ön­ce bir çok hüc­re ve hay­van de­ne­yi ile, kar­na­ba­har gru­bu seb­ze­ler­de­ki izo­ti­yo­si­ya­na­t’­la­rın me­sa­ne kan­se­ri hüc­re­le­ri üze­rin­de, üre­me­yi dur­du­ru­cu et­ki­le­ri gös­te­ril­miş.

Has­ta­la­rın, kar­na­ba­har seb­ze tü­ke­tim sık­lı­ğı ile ya­şam sü­re­le­ri ara­sın­da­ki is­ta­tik­sel bağ­lan­tı araş­tı­rıl­mış. Pi­şir­me, bu seb­ze­ler­de­ki izo­ti­yo­si­ya­nat mik­ta­rı­nı azal­ta­bil­di­ği için, sor­gu­la­ma, çiğ ve piş­miş ola­rak ay­rı ay­rı ya­pıl­mış. 8 yıl­lık bir ta­ki­be alın­mış bu has­ta­lar, bu sü­re zar­fın­da has­ta­la­rın 179’u öl­müş. So­nuç ol­duk­ça çar­pı­cı:

İs­ta­tik­sel oran­la­ma­la­ra gö­re, KAR­NA­BA­HAR GRU­BU SEB­ZE TÜ­KE­TİM YO­ĞUN­LU­ĞU İLE HAS­TA­LA­RIN ÖLÜM ORAN­LA­RI ARA­SIN­DA GÜÇ­LÜ BİR TERS ORAN­TI SAP­TAN­MIŞ. Bu et­ki­nin, özel­lik­le bu seb­ze gru­bu­nu çiğ tü­ke­ten­ler­de da­ha güç­lü ol­du­ğu dik­ka­ti çek­miş. İl­ginç bir şe­kil­de, sor­gu­la­ma­da yer alan di­ğer seb­ze ve mey­ve­ler­le has­ta­la­rın ya­şam sü­re­si ara­sın­da bir iliş­ki bu­lu­na­ma­mış.

Haşlamayı tercih edin

İçe­ri­ğin­de­ki “g­lu­ko­si­no­la­t” ve ba­zı fe­no­lik bi­le­şik­ler esas KAN­SER KAR­ŞI KO­RU­YU­CU ET­Kİ­DEN SO­RUM­LU an­cak seb­ze­ye ken­di­ne has kes­kin ko­ku ve ta­dı ve­ren de bas­kın ola­rak yi­ne bu bi­le­şik­ler. Kar­na­ba­ha­rın o ken­di­ne has ko­ku­sun­dan hoş­lan­ma­yan bi­rey­le­rin seb­ze­nin ilk haş­la­ma su­yu­nu dö­küp, son­ra ye­me­ği pi­şir­me­le­ri çok doğ­ru bir yön­tem de­ğil çün­kü bu yön­tem et­ken mad­de­le­rin kay­bı de­mek ve do­la­yı­sıy­la pi­şir­me su­yu ke­sin­lik­le kul­la­nıl­ma­lı. Eğer kar­na­ba­ha­rı yu­mur­ta­ya bu­la­yıp, de­fa­lar­ca kı­zart­ma­da kul­la­nıl­mış bir yağ­da, özel­lik­le de ya­ka ya­ka kı­zar­tır­sa­nız, bu seb­ze­nin ken­di­si bi­le kan­se­re se­bep ola­bi­lir. Oy­sa az mik­tar­da suy­la bu­har­da ha­fif haş­lan­mış bir­kaç sap kar­na­ba­ha­rı et ye­mek­le­ri­ni­zin ya­nın­da tü­ket­me­niz si­zi ba­ğır­sak ve me­sa­ne kan­ser­le­ri­ne kar­şı bir kal­kan gi­bi  ko­rur.

Karnabahar vücudu toksinlerde temizliyor

Kan­ser­le do­lay­lı ola­rak bağ­lan­tı­lı olan iki ay­rı et­ke­ne kar­şı da sa­va­şı­yor bu seb­ze. Bi­rin­ci­si de­toks sis­te­mi, vü­cut­ta bi­ri­ken bir­çok tok­si­nin bir çok fark­lı kan­ser tü­rü­ne da­ve­ti­ye çı­ka­rı­yor ol­ma­sı bi­lim­sel ola­rak sür­priz de­ğil. De­toks, ke­li­me an­la­mı ile vü­cut­tan tok­sin at­mak de­mek ve de­toks yap­tır­mak için çift­lik­le­re ka­pan­ma­nız ge­rek­mi­yor, vü­cu­dun za­ten tok­sin at­ma me­ka­niz­ma­la­rı var; ba­ğır­sak­lar, böb­rek­ler ve ka­ra­ci­ğer, ne gü­zel ki bu gü­zel seb­ze her üç sis­te­mi de ça­lış­tı­rı­yor. İkin­ci et­ken kro­nik yan­gı, geç­me­yen yan­gı­lı has­ta­lık­la­rın da­ha son­ra kan­ser oluş­tur­ma ris­ki­nin bu­lun­du­ğu yi­ne bi­lim­sel bir ger­çek ve kar­na­ba­ha­rın yan­gı gi­de­ri­ci et­ki­si de sap­tan­dı.

Man­gal eti­nin ya­nın­da mut­la­ka tü­ke­til­me­li

Bu seb­ze­de yük­sek mik­tar­da bu­lu­nan bit­ki­sel lif­ler, özel­lik­le man­gal­da piş­miş et gi­bi uzun va­de­de kan­ser olu­şu­mu­na ze­min ha­zır­la­ya­bi­le­cek yi­ye­cek­ler­le bir­lik­te alın­dı­ğın­da etin bu et­ki­si­ni azal­tır çün­kü etin  içer­di­ği kan­so­re­jen mad­de­le­rin ba­ğır­sak yü­ze­yin­de­ki hüc­re­ler­le te­ma­sı­nı en aza in­dir­ger. Ay­rı­ca bu et­ki, kro­nik ka­bız­lı­ğa kar­şı da ko­ru­yu­cu ki kro­nik ka­bız­lık, ba­ğır­sak kan­ser­le­ri­ne ze­min ha­zır­la­yan en kö­tü düş­man­la­rı­mız­dan bi­ri.

Bu et­ki­le­rin tü­mün­den is­ti­fa­de et­mek için kar­na­ba­ha­rı “a­ra sı­ra­” ye­mek ye­ri­ne çiğ ve­ya ha­fif­çe haş­lan­mış ola­rak sa­la­ta­la­rı­nı­za ve do­la­yı­sıy­la tüm ye­mek­le­ri­ni­zin yanına eklemek gerekiyor. Özellikle marul salatasına çiğ olarak doğradığınızda, salataya eklediği lezzete şaşıracaksınız. Ancak mutlaka garnitür şeklinde, hafif buharda pişmiş olarak kullanın karnabaharı diyorum çünkü sebzenin içinde bulunan ve esas aktif madde olan “glukosionatların” parçalanma ürün­le­ri­nin mik­ta­rı ise pi­şir­me şe­kil­le­ri­ne gö­re de­ği­şe­bi­li­yor. Özet­le dü­şük ısı­da pi­şi­ril­miş ve çiğ tü­ke­tim en et­ki­li fay­da­lan­ma şe­kil­le­ri...

LA­HA­NA ilaç gibi besin

Fitokimyasal (hastalıklara karşı ilaç gibi besin) gücünün ötesinde, lahana günlük vitamin ve minarellerin karşılanması açısından da oldukça faydalı bir kaynaktır. Kalsiyum, magnezyum, potasyum, C vitamini K vitamini, beta karoten ve hatta az miktarda da olsa göz dostu lutein  içerir. Bunlara ek olarak tabii ki posa içeriği de oldukça yüksektir.

Kanser hücrelerini öldürüyor

Bir kase pişmiş lahanayla neredeyse 4 gr. posa alırsınız. Bir kâse çiğ lahanada ise 2 gr. posa vardır. Düşünsenize bütün bu besleyici ve koruyucu besin öğelerinin hepsi dünyanın en düşük kalorili sebzesinde yani lahanada mevcuttur.

İngiltere’de yapılan Ulusal Kanser Araştırma Konferansı’nda da lahana grubu sebzelerde bulunan indol-3-karbinol adlı maddenin kanser hücrelerini öldürmeye yardım edebileceğinden bahsedilmiş, özellikle de kemoterapi alan hastalarda önerilmiştir.

Yıllar süren araştırmalar bu indollerin östrojen metabolizmasını olumlu yönde değiştirdiğini ve büyük ihtimalle bu şekilde kanser riskini azalttığını kanıtladı. Lahanadaki sülfür içeren bileşiklerdeki indol grubu gıdalarla aldığımız kanserojen maddeleri bağlayıp etkisiz hale getirebiliyor, yani bu sebzeden faydalanmak için de onu kürler halinde tek başına değil, normal öğünlerinizde almanız gerekiyor.

Prostat kanseri riskini de düşürür

La­ha­na­nın kan­ser kar­şı­tı özel­li­ği içe­ri­ğin­de­ki in­dol­ler ile sı­nır­lı kal­maz. Kan­ser kar­şı­tı de­ğe­ri olan ve la­ha­na­da çok­ça bu­lu­nan di­ğer fi­to­kim­ya­sal­lar da vü­cu­du­muz­da kan­se­re kar­şı sa­vaş ve­ren bir­ta­kım en­zim­le­rin üre­ti­mi­ni ar­tı­rır. Bu en­zim­le­rin pros­tat kan­se­ri ris­ki­ni dü­şür­dü­ğü­ne ina­nıl­mak­ta­dır. Stand­ford Üni­ver­si­te­si Üro­lo­ji Bö­lü­mü­’nün yap­tı­ğı Can­ser Epi­de­mi­ology Bio­mar­kers and Pre­ven­ti­on’­da da ya­yım­la­nan araş­tır­ma­ya gö­re, gü­nü­müz­de bi­li­nen fi­to­kim­ya­sal­lar ara­sın­da özel­lik­le la­ha­na­da dik­kat çe­ki­ci oran­da bu­lu­nan sül­fo­ro­fan bu en­zim ak­ti­vi­te­ri­ni en iyi şe­kil­de des­tek­le­mek­te­dir.

La­ha­na­da­ki bir baş­ka kan­ser sa­vaş­çı­sı mad­de gru­bu ‘g­lu­ko­si­onat­la­r’. Bu ak­tif mad­de gru­bu, vü­cu­da alın­dık­tan son­ra da­ha güç­lü bir kan­ser sa­vaş­çı­sı olan ‘i­zo­ti­yo­si­ya­na­t’­la­ra dö­nü­şü­yor ve esas et­ki­yi bu mad­de gös­te­ri­yor. Bu ko­nu­da bir­çok ça­lış­ma mev­cut. Ça­lış­ma­lar ge­nel­lik­le ‘turp­gil­le­r’ ai­le­si üze­rin­de ge­nel ola­rak ya­pıl­mış ol­sa da, 94 ça­lış­ma­nın yüz­de 70’in­de la­ha­na­nın bu ko­nu­da di­ğer­le­rin­den da­ha et­ki­li ol­du­ğu gö­rü­şü ha­kim, özel­lik­le de mi­de, ka­lın ba­ğır­sak ve ak­ci­ğer kan­se­ri ko­nu­sun­da. Ay­rı­ca; Ame­ri­ka Kan­ser Araş­tır­ma Ens­ti­tü­sü ‘nün “Bes­len­me ve Kan­ser Araş­tır­ma Kon­fe­ran­sı­”n­da izo­ti­yo­si­ya­na­t’­la­rın kan­so­re­jen­le­re kar­şı ol­duk­ça iyi bi­li­nen ko­ru­yu­cu­lar ol­du­ğu be­lir­til­miş­tir.

Seb­ze­den çok da­ha faz­la­sı

La­ha­na için bir seb­ze­den çok da­ha faz­la­sı de­me­min se­be­bi­ni kan­se­re kar­şı ko­ru­yu­cu özel­li­ği dı­şın­da­ki fay­da­la­rı­nı da gö­rün­ce an­la­ya­cak­sı­nız:
“Kan­sız­lık prob­le­mi­nin gi­de­ril­me­si­ne yar­dım­cı olur. “As­tım prob­le­mi­ne kar­şı et­ki­li so­nuç ve­rir. “Ök­sü­rü­ğü gi­de­ri­ci özel­li­ği var­dır, “Bal­gam sö­kü­cü­dür. “Ka­bız­lı­ğı gi­de­rir.

UZMAN DİYETİSYEN / BANU TOPALAKÇI - BUGÜN GAZETESİ

Bu haber 1,313 defa okundu.