Oksidan-Antioksidan dengesi | " /> Oksidan-Antioksidan dengesi | "/>

En Sıcak Konular

Oksidan-Antioksidan dengesi

4 Mart 2013 09:24 tsi
Oksidan-Antioksidan dengesi Serbest radikallerin faydalı tesiri var mı?

Oksijen (O2) hayat için vazgeçilmez bir elementtir. Hücreler, mitokondri denen organellerde, hayat için gerekli enerjiyi izn-i İlâhî ile üretirken, oksijen kullanırlar. Mitokondride elektronların taşınması sırasında enerji (ATP) üretilirken, bazı elektronlar serbest kalıp kaçar. Bu kaçan elektronlar, oksijen tarafından tutulur. Bu tutulma sebebiyle oksijen, serbest radikal veya oksidan özelliği kazanır. Bu özellikteki moleküller, hücre içerisinde fonksiyon gören moleküllerdeki elektronları kopararak, yaşlanmaya ve ölüme kadar giden fonksiyon kayıplarına yol açar. Bu serbest radikaller, hem vücutta metabolik aktiviteler neticesinde hem de dışarıdan gelen tesirlerle (sigara, alkol, radyasyon, su ve hava kirliliği, ağır metaller, tütsülenmiş et, kullanılmış yağ) oluşabilir.1,2 Mito-kondri, sebepler plânında hem hayatın sürdürülmesinden, hem üreme fonksiyonlarından hem de yaşlanma ve ölüme kadar varabilen fonksiyon kayıplarından mesul tutulmuş, tefekkür edilecek bir organeldir. Bu açıdan oksijen iki tarafı keskin bir kılıç gibi, hem hayatın devamında gereklidir, hem de yaşlanma ve ölümün tetikleyicisi serbest radikallerin önemli bir oyuncusudur.

Serbest radikallerin faydalı tesiri var mı?
Pek çok hastalığın ortaya çıkmasında suçlanan bu moleküllere, hiçbir şeyi boş olarak yaratmayan Rezzak-ı Kerîm tarafından vücudumuz için faydalı roller de biçilmiştir. Peroksizomlar, makrofajlar gibi organel ve hücrelerde üretilen serbest radikaller; kan akışının düzenlenmesi, sinir iletim sistemi ve mikropların öldürülmesi gibi insan hayatı için vazgeçilmez fonksiyonları yerine getirmekle vazifelidir.1

Allah'ın Kuddüs ismi ve serbest radikaller
Serbest radikaller, düşük ve orta seviyede üretildiğinde sağlık için faydalı iken, yüksek seviyede üretildiğinde yaşlanma sebebi ve hastalıklara zemin hazırlayıcı olabilir. Ancak ezelî ilim sahibi Kuddüs-ü Hakîm, serbest radikalleri tesirsiz kılmak için anti-oksidanları da yaratarak zıtları birbiriyle dengelemiştir. Benzer şekildeki hâdiseleri, makro ölçekte ekolojik dengede de görmekteyiz. Yeryüzündeki bitki, hayvan ve insanlar belli bir ömür sürmekte, sonra hayatlarını kaybetmektedirler. Fakat Allah (celle celâluhu), el-Kuddûs ismi ile onların arta kalan cesetlerini kurduğu başka sistemlerle temizletmekte ve yeryüzünü kirletmemektedir. Bir fabrikanın atık maddelerinin arıtma tesislerinde temizlenmesi gibi, bu cesetler de ya başka bir canlının gıdası olmakta veya bakterilerle çürütülüp toprağa karıştırılmaktadır. Şayet bu canlı varlıkların cesetleri bu yolla yok edilmeseydi, dünyamız âdeta bir çöplüğe dönüşecekti. Allah'ın (celle celâluhu) tabiattaki bu kanunu elbette insan vücudunda da işlemektedir; serbest radikal fazlası antioksidanlarla temizlenmekte ve adeta "İnsanı var eden, bütün kâinatı var etmiştir." kaidesi bir kere daha kör gözlere gösterilmektedir.

Hastalıklar ve oksidatif stres
Bazen serbest radikaller o kadar artar ki, antioksidan-oksidan dengesi bozularak oksidatif stres diye bilinen süreç ortaya çıkar. Oksidatif stresin; kanser, ateroskleroz (damar sertliği), hipertansiyon, depresyon, Alzheimer hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, KOAH gibi yüzü aşkın hastalığın ortaya çıkmasında tesirli olduğu bulunmuştur.

Antioksidan takviyesi
İşte tam bu noktada, bilim insanlarının aklına, hastalıkların tedavisinde antioksidan takviyesinin kullanılabileceği düşüncesi gelmiştir. Antioksidanların rolü; serbest radikalleri nötralize ederek, onların toksik tesirlerinden hücreleri korumaktır. Antioksi-danlar vücutta üretilebildiği (glutatyon, melatonin, ürik asit, bilirubin) gibi besinler yoluyla (E vitamini, C vitamini, karotenoidler, flavonoidler, selenyum, omega 3 ve omega 6 yağ asitleri) da alınabilir. Bir de son zamanlarda oldukça güncel olan antioksidan takviyeleri vardır. Antioksidan takviyeleri ya besinlerden ekstrakte edilir veya kimyevî sentez yoluyla elde edilir. Bunlar, besinlerdeki tabiî antioksidanlarla aynı bileşene sahip değildir. Bu sebeple antioksidan takviyelerinin besinlerdeki antioksidanlar kadar sağlığa faydalı olup olmadığı konusunda fikir ayrılıkları vardır. Takviyeler, tavsiye edilenden önemli derecede yüksek olursa, beklenin aksine oksidatif stresi tetikleyici tesir yapar.

Besin takviyeleri bazı durumlarda (askerler, gemiciler, mide ve bağırsak rahatsızlığı olanlar, sebze, meyve, deniz ürünlerini alamayacak geliri düşük insanlar) gerekli ve faydalı olabilir. Buna rağmen hastalıkların önlenmesinde antioksidan takviyelerin rolüyle alâkalı birçok soru cevaplandırılmayı beklemektedir.

Netice olarak çalışmalar antioksidan kullanımının hastalıklarda tedavi için umut verici bir yol olduğunu göstermektedir. Mümkün olduğu durumlarda, antioksidanları besin takviyesiyle almaktansa, meyve ve sebzeden zengin bir diyetle almak daha uygundur. Balık, yeşil sebze ve otlar, domates, çilek, yeşil/siyah çay, fındık, ceviz, kepekli tahıllar, meyve, zerdeçal ve son zamanlarda oldukça popüler olan ginkgo biloba denen bitki antioksidan bakımından oldukça zengindir.1,3 Oksidan kaynaklardan uzak durmanın, antioksidanlardan zengin bir diyet kadar önemli olduğu da akılda tutulmalıdır. Sigara uzak durulması gereken oksidan kaynaklarının başında gelir. Pasif içici çocuklar üzerinde yapılan bir araştırmada, sigaranın oksidan molekülleri artırdığı gösterilmiştir.4 Bu durumda, insanların başkasının yanında sigara içerken, kul hakkına girdiğini de hatırlaması gerekir. Kişi, kendisi için olmasa bile, aile fertlerinin ve içinde yaşadığı toplumun sağlığı için sigarayı bırakmalıdır.


Dipnotlar

1.Pham-huy LA, He H, Pham-huy C. Free Radicals, Antioxidants in Disease and Health. Int J Biomed Sci. 2008;4(2):89-96.

2.Valko M, Leibfritz D, Moncol J, Cronin MTD, Mazur M, Telser J. Free radicals and antioxidants in normal physiological functions and human disease. Int J Biochem Cell Biol. 2007;39(1):44-84.

3.Young I, Woodside J. Antioxidants in health and disease. J Clin Pathol. 2001;54:176-86.

4.Kosecik M, Erel O, Sevinc E, Selek S. Increased oxidative stress in children exposed to passive smoking. Int J Cardiol. 2005;100(1):61-4.

Bu haber 1,161 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    11,150 µs