Safranın kısırlığa etkisi var mı?

26 Temmuz 2011 09:52 tsi
Safranın kısırlık üzerindeki etkisi henüz kanıtlanmadı. Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA yazıyor...

Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA / Star
eyesilada@yeditepe.edu.tr


Kısırlık, eşlerin yaklaşık yüzde 15’inde ortaya çıkabilen önemli sosyal ve psikolojik sonuçlara yol açabilen bir sorun. Bu vakaların yarısında sorunun erkek tarafından kaynaklandığı bildiriliyor. Çevresel etkenler, kimyasal ajanlar ve zararlı bileşiklerle giderek artan etkileşim nedeniyle özellikle endüstrileşen toplumlarda erkeklerde sperm kalitesinde önemli ölçüde azalma görülüyor. Çözüm için ilaç tedavilerinin yanı sıra doğal ve özellikle bitkisel ürünlerin yaygın bir şekilde kullanıldığı görülüyor. Bunlar arasında selenyum, N-asetil-sistein, omega-3, koenzim Q10 gibi doğal ürünlerin sperm kalitesini artırdığı ortaya konuldu. Sperm kalitesi üzerinde etkili olduğu ileri sürülen bitkisel ürünlerden biri de safran.

Safran, bilimsel adıyla Crocus sativus olarak bilinir, safran bitkisinin çiçeklerinin dişi organının sarı-turuncu renkli uç kısımlarıdır (stigmaları). Çok hafif olması nedeniyle ağırlık bazında dünyanın en pahalı baharatıdır. Özellikle Osmanlı mutfağı dahil güney Avrupa, Ortadoğu ve Güney Asya toplumlarında geleneksel yemek (safranlı pilav) ve tatlılara (safranlı zerde) sarı renk ve aroma vermek amacıyla kullanılır. Safranın içindeki bileşenlerden karotenoit yapısındaki krosinler sarı-turuncu rengini verirken safranal aromasından pikrokrosin de acı tadından sorumlu bileşenleridir. En büyük safran üreticisi ülke İran’dır. Dolayısıyla son yıllarda İran’da safranın etkileri üzerinde yürütülen klinik çalışmalar dikkati çeker. Bilimsel kriterlere uygun olarak yürütülen bu çalışmalarda geçen sene Alzheimer hastalarında dört ay süreyle safran uygulanmasıyla hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılabildiği, bu sene yayımlanan bir başka klinik çalışmada ise bağışıklık sistemini desteklediği bildirildi.

İran ve komşu İslam ülkelerinde safran erkekler için cinsel tonik olarak biliniyor. Yapılan bilimsel çalışmalarda safranın sulu çözeltisinin cinsel gücü artırıcı etkisi bulunduğu ve bu etkinin krosinlerden kaynaklandığı belirtiliyor. Yapılan yorumlarda sözkonusu maddenin spermlerde oksidatif hasarı önlediği, bu suretle sperm kalitesini artırdığı ifade ediliyor.

260 gönüllü üzerinde denenmiş

Bu yıl yayımlanan yine İran’da yürütülen ve bilimsel kriterlere uygun bir klinik çalışmada safranın erkeklerde kısırlık üzerinde etkinliği incelenmiş. Çalışmada, bilinmeyen nedenlerle düşük sperm sayısı ve sperm hareketliliği sorunu teşhisi konulan 260 erkek gönüllü gelişigüzel gruplandırılmış. Uygulamada 26 hafta süreyle 130 kişiye günde 60 miligram safran alkol özütü (iki defa 30 miligramlık kapsül) ve diğer 130 kişiye ise şekil olarak benzeyen bir ürün verilmiş. Her iki grupta sperm sayısı, sperm hareketliliği, sperm şekli ve spermlerin antioksidan kapasitelerindeki değişim gibi parametreler değerlendirilmeye alındığında safran verilen ve verilmeyen gruplar arasında belirgin bir farklılık görülememiş.

Çalışma sonucunda, yaygın kanının ve ön deneysel bulguların aksine safranın erkek gönüllülerde klinik olarak sperm hareketliliğini ve düşük sperm sayısını yeterince artıramadığı görülmüş. Peki bu klinik çalışmanın sonuçları güvenilir mi? Klinik çalışma kurgusu incelendiğinde safranın uygulama süresinin yeterli olduğunu düşünüyorum (sperm oluşumu döngüsü 72 günde gerçekleştiğinden 24 haftalık uygulama süresi yaklaşık iki döngü süresine eşdeğer gelmektedir). Safran miktarının yeterli olup olmadığı tartışılabilir. Daha yüksek miktarların denenmemesi nedeniyle henüz kesinlikle etkisiz diyebilmek mümkün değil. Ancak yüksek miktarlarda safranın uzun sürelerle uygulanmasıyla ortaya çıkabilecek riskler (kanın aşırı sulanması) gözardı edilmemeli.

Bir not: Safran pahalı olduğundan sık sık benzer ürünlerle karıştırılabiliyor. Aspir çiçekleri onlardan biri.   



Bu haber 1,826 defa okundu.