Ya nükleer atıklar?

5 Nisan 2011 10:43 tsi
Nükleer enerji üretiminin pek de gündeme gelmeyen bir tehlikesi daha var; nükleer atıklar. Peki hangi ülke, nükleer atıklarla nasıl başetmeye çalışıyor?

Fukuşima da meydana gelen felaket, nükleer santrallerin rizikosunu her gün biraz daha açık seçik ortaya koyuyor. Bugün göremediğimiz ya da görmek istediğimiz bir başka tehlike var ki, o da nükleer atıklar.

Henüz dünyanın hiçbir yerinde nükleer atıkların nihai olarak depolanacağı bir yer bulunamadı. Atıklar ya nükleer santrallerin yakınlarında bir yer ya da geçici çöplükler de depolanıyor ya da suyun altına gömülüyor. Maalesef açıkta tutulanlar da var.

Ülkelerin nükleer atıkları ile nasıl başa çıktıkları tek tek incelendiğinde dünyanın nükleer çöplüğünün Rusya olduğu ortaya çıkıyor.

ABD ÇÖLE YOLLUYOR

Amerikan Enerji Bakanlığı 1978 yılından bu yana Nevada eyaletindeki Yucca dağlarında nihai bir nükleer çöplük oluşturmaya çalışıyor. Planlanan çöplük ABD ordusunun ilk atom bombasını test ettiği çöl bölgesinde. Bölgeye trenle getirilecek nükleer atıkların, 65 km uzunluğundaki tünelden geçerek yer altındaki depolarda tutulması hedefleniyor.
Şu ana kadar bu projeye yaklaşık dokuz milyar dolar para harcandı ama proje bir türlü bitirilemedi. Obama hükümeti atıkların tek merkezde toplanmasını istemediği için projeyi resmi olarak da durdurdu.

Amerika, çoğu ülkenin doğusunda bulunan 104 nükleer santral ve ordunun ürettiği atıkları, reaktörlerin yakınındaki 121 geçici çöplükte depolamaya devam ediyor. Ancak yapılan hesaplamalar ülkedeki nükleer atık miktarının 2014 yılında Yucca dağlarındaki nihai çöplüğün kapasitesini aşacağını gösteriyor. Yani artık Yucca projesi hayata geçse de yetmeyecek.

ÇİN BEISHAN DAĞLARINI GÖZÜNE KESTİRDİ

Oniki reaktöre sahip Çin şu anda enerji ihtiyacının sadece yüzde 2’sini nükleerden karşılıyor. Ancak en cok santralin inşa edildiği ülke de Çin. Bugün dünya üzerinde inşaatı süren her iki reaktörden biri Çin’de bulunuyor.

Dünya Nükleer Birliği’nin verilerine göre şu anda Çin’de 3 bin 800 ton yüksek radyoaktif atık, reaktörlerin bulunduğu arazide depolanıyor. Bunların bir kısmı geçen yıl, nüfusu üç milyonu bulan Lanzhou kentinin 25 kilometre yakınındaki Gansu’ya hem de kara yoluyla taşındı.

Amerikalıların tersine Çinliler reaktörden çıkan nükleer atıkları yeniden değerlendiriyorlar. Bu işlem için henüz geçici bir depo bile inşaa edemeyen Çin, 1986 yılından bu yana da yeniden değerlendirilmiş nükleer atıklar için uygun bir nihai çöplük arıyor. Çin hükümeti 2020 yılına kadar karar verecek. Alternatifler arasında Beishan dağları bulunuyor.

İNGILTERE YER ÜSTÜNÜ TERCİH EDİYOR

Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in 2006 yılında “ nükleer enerji geri döndü” sözleriyle İngilizler, durdurdukları reaktor inşaatlarını yeniden başlatıp kapananların yerine yenilerini planlamaya giriştiler. İngiltere nükleer atık problemini uzun vadede çözmek istiyor.

Nükleer atıkların bir kısmı on farklı bölgede yer üstünde depolanıyor. Eski bir nükleer santralin bulunduğu yerde 2096 yılına kadar durabilecek 333 sızdırmaz atık haznesi kondu. Yeraltında geçici olarak depolanması için 13 uygun belediyeden sadece ikisinden olumlu yanıt geldi. Nihai bir nükleer atık çöplüğünün hayata geçirilmesi ise 2050 yılı için planlandı.

FRANSA RUSYA’YA YOLLUYOR

Enerji ihtiyacının yüzde 96’sını nükleer santrallerden karşılayan Fransa, 58 reaktörden çıkan nükleer atıkları yeniden değerlendirmek üzere Lahuge’daki geçici çöpe yolluyor. Yeniden değerlendirilmiş ve yarılanma ömrü göreli olarak azalmış atıkların bir kısmını nükleer santrallerin bulunduğu arazilerde tutan Fransa, bir kısmını da Rusya’ya yolluyor.

Rusya’nın atıkları AB’nin kriterlerine uygun bir biçimde tutmaması yüzünden pek çok Avrupa ülkesi Rusya ile yapılan sözleşmelerini iptal etti, bir tek Fransa etmedi. Fransa da henüz nükleer atıkları için bir nihai çöplük bulamadı. Alternatifleri değerlendirilip 2015 yılında karar verecek olan Fransa nihai çöplüğün açılışını ancak 2020 yılında yapacak.

DÜNYANIN NÜKLEER ÇÖPLÜĞÜ RUSYA

Aslında Rusya’nın başka ülkelerin nükleer atıklarını kabul etmesi yasak. Ancak Ruslar atıkların yeniden değerlendireleceğini gerekçe göstererek bu yasağı deliyorlar. Çevre örgütlerinin verdiği bilgilere göre yeniden değerlendirilen uranyumun hemen hepsi ülkede kalıyor.

Sınırları içinde farklı oranlarda radyasyon yayan 700 bin ton atık bulunduran Rusya aynı zamanda dünyanın en büyük nükleer çöplüğü. Bu atıkların 140 bin tonu Avrupa’dan geliyor. Avrupa’dan gelenle AB mevzuatına göre yer altına pompalanıyor.

Rusya’nın 32 reaktöründen çıkan nükleer atıklar ise çevrecilerin bütün uyarılarına rağmen açıkta tutuluyor. Urallardaki Mayak bölgesinde insanlar ikinci dünya savaşından bu yana radyoaktif tehliye ile yüzyüze yaşıyor.

ntvmsnbc

 

Bu haber 1,551 defa okundu.