Meyvelerin hayati önemi ne?

6 Ocak 2010 13:57 tsi
Prof. Dr. Turan Karadeniz, sağlık ve beslenme bakımından meyvelerin önemini anlatıyor.

Prof. Dr. Turan Karadeniz'in yazısı...

Sağlık ve Beslenme Bakımından Meyvelerin Önemi

İnsanın yaradılışından beri önemli bir besin maddesi olan meyve, bütün kutsal kitaplarda değişik türler şeklinde bahsedilmektedir.

Meyveler insan sağlığı ve beslenmesinde, özellikle vitaminler ve mineral maddelerce zengin olması bakımından önemli bir yer tutmaktadır.

Meyvelerin insan sağlığı ve beslenmesi üzerine etkileri dört grupta incelenmektedir.
1. Yüksek düzeyde kalori sağlamaktadırlar,
2. Tuz (mineral) ihtiva etmektedirler,
3. Vitaminlerce zengindirler,
4. Görünüşleri ile iştah üzerine olumlu etkiler yapmaktadırlar.
5. İçerdikleri lifler bakımından önemi.

Sağladıkları Kalori Bakımından Meyvelerin Önemi

Bir gıdanın sağladığı kalori değerine etki eden temel gıda maddeleri; proteinler, yağlar ve karbonhidratlardır. Vücutta 1 g proteinin yanmasıyla 4 kcal (kg kalori), 1 g yağın yanmasıyla 9 kcal ve 1 g karbonhidratın yanmasıyla 4 kcal meydana gelir. Bir gıda maddesinin değeri insan vücuduna sağladığı kalori ile ölçülür. İnsanların kaloriye olan ihtiyaçları yaptıkları işe göre değişir. Bu yaşa, cinsiyete ve iklime göre değişmekte olup, normal bir insanın günlük kalori ihtiyacı 3200 kcal’dir. Meyvelerin bu üç gıda maddeleri bakımından zenginlikleri bilinen bir gerçektir. Hiç bir besin, temel gıda maddeleri bakımından meyveler kadar zengin değildir.

Yağca zengin olan meyveler: Pikan (% 70), ceviz (% 65-75), fındık (% 65), Antepfıstığı (% 55), çamfıstığı (% 50), badem (% 55).

Proteince zengin olan meyveler: Ceviz (% 16-25), badem (% 21), Antepfıstığı (% 22), çamfıstığı (% 34), fındık (% 16), kestane (% 6).

Karbonhidratça zengin olan meyveler: Kuru üzüm (% 76), kuru incir (% 74), kestane (% 72), muz (% 21), erik (% 20), incir (% 18), hurma (% 16.5), taze kayısı (% 13.4), elma (% 13), armut (% 11.4).

Proteinler hücrelerin yapısını teşkil eder. Yağlar vücudun enerji ihtiyacını sağlar. Karbonhidratlar ise vücut sıcaklığını ve adale gücünü temin eder.

100 g ceviz meyvesinde kalorinin hesaplanması:
% 72’si yağ, % 26’sı protein ve karbonhidrat, % 2’si kül olduğu bilinmektedir. Buna göre,
72 g yağ X 9 kcal= 648 kcal
26 g protein ve karbonhidrat X 4 = 104 kcal
Toplam kcal = 752 kcal.

Bir insanın günlük kalori ihtiyacı 3200 kcal olduğu ve 100 g cevizde 752 kcal bulunduğuna göre, 426 g iç ceviz bu kaloriyi karşılamaktadır.

100 g meyvede yaklaşık değerler olarak kcal pikanda 757, cevizde 752, fındıkta 725, Antepfıstığında 660, bademde 679, çamfıstığında 675, kestanede 413, kuru üzümde 354, kuru incirde 325, zeytinde 309 düzeylerinde bulunmaktadır.

İçerdikleri Tuzlar Bakımından Meyvelerin Önemi

Meyveler temel gıda maddelerinin yanında bünyelerinde bulundurdukları madensel tuzlarca da insan sağlığı üzerine olumlu etkiler yapmaktadır. Madensel tuzlar, meyvelerin içindeki Ca, Mg, K, Na, Fe gibi minerallerin meyve asitleriyle birleşmesinden oluşmuştur. Meyvelerin içindeki asitler ise çoğunlukla limon asidi ve elma asididir. Erikte ise benzoik asit bulunur. Meyveler yenildikleri zaman bazik bir ortam meydana gelerek midenin asitliği giderilir. Sadece erik ve ceviz sindirim esnasında midede asit ortam oluşturur. Et, yumurta, tereyağı, balık gibi hayvani gıdaların yenmesiyle bünyede meydana gelen asitliğin giderilmesi için meyvelerin yenmesi, sağlık açısından mutlaka gerekli olmaktadır. Şurası unutulmamalıdır ki, meyvelerin hiçbirinin temel gıda maddelerinden olduğu düşünülmemiş olsa bile, sadece hayvani gıdaların bünyede meydana getirdiği asitliği önlemek amacıyla yenilmeleri bile gerekli olacaktır. Hayvani gıdalarla olan beslenmede asit fazlalığından dolayı damla hastalığı (Goutte, gut) denen bir hastalık meydana gelmekte ve metabolizma faaliyetleri durmaktadır.

İnsan vücudunda önemli görevleri olan ve meyvelerimizin içerdiği Ca ve Mg kemiklerin yapısında; Ca ve Na dokuların ve kanın yapısında; Fe ve Mg kanın esas bileşiminde yer almaktadırlar.

Ca’ca zengin olanlar: Fındık, badem, kuru incir, zeytin, ceviz, pikan.

Fe’ce zengin olanlar: Antepfıstığı, fındık, ceviz, badem, pikan, zeytin.

P’ca zengin olanlar: Kuru üzüm, badem, ceviz, pikan, kuru incir, kestane.

Na’ca zengin olanlar: Kuru incir, kuru kayısı, kuru üzüm, kestane.

K’ca zengin olanlar: Kuru kayısı, kestane, A.fıstığı, kuru üzüm, badem.

İçerdikleri Renk Maddeleri Bakımından Meyvelerin Önemi

Sağlık otoriterleri günde en az beş porsiyon meyve ve sebze yenilmesini tavsiye etmektedirler. Meyve ve sebzelere renk veren kimyasalların çoğu koruyucu etkenlerdir ve yiyeceklerimizdeki vitaminlerle birlikte çalışarak, bağışıklık sistemini harekete geçirirler.

İçerdikleri Lifler Bakımından Meyvelerin Önemi

Lifler meyve, sebze ve rafine edilmemiş tahıl danelerinin sindirilemeyen kısımlarıdır. Lifler iki kısma ayrılır: Çözünebilir lifler, çözünemeyen lifler. Çözünebilir lifler meyve, sebze ve yulafta bulunur ve yağların vücut tarafından emilmesini, dolayısıyla kandaki kolesterol  düzeyinin düşmesini sağlar.
Çözünemez lifler ise, dışkının hacmini artırarak, bağırsaktan ilerlemesine yardım edip, pekliğin önlenmesine etki eder. Böylece, sindirilmiş olan yiyeceklerin kalın bağırsaktan geçişini hızlandırarak, bağırsağın zararlı toksinlere ve alınan gıdalardaki kanserojen maddelere maruz kalışını azaltır. Bu şekilde kolon kanserinden korunmaya yardımcı olur.
Diğer yandan lif, şekerin emilmesini de dengeler. Bu durum şeker hastaları için çok önemlidir. Bununla beraber, lif tedavi amaçlı alınan ilaçları bünyesine alarak, bağırsaklarda emilme hızını düşürebilir. Sağlıklı kalmak için günde en az 30 g lif alınmalıdır.

Sonuç olarak, meyveler et, peynir ve diğer yüksek enerjili gıdaların sindirimi esnasında meydana gelen asitliliği nötralize ederek sindirimi kolaylaştırmakta ve kanın asit-baz dengesini korumakta; lifli madde olmaları nedeniyle sindirim işlemini kolaylaştırmakta; insan vücudunun gelişmesinde önemli yer tutan kalsiyum, fosfor ve demir gibi birçok mineral madde ile insan sağlığı açısından son derece  önemli olan A, B, C,D, E gibi birçok vitaminleri sağlamaktadırlar. Yine, birçok  meyve  karbonhidrat, yağ ve protein bakımından zengin olup insanın bu maddelere olan ihtiyacını karşılamakta, ayrıca, özellikle yaş meyveler insan vücudunun su ihtiyacının büyük bir bölümünü temin etmektedir. Bununla birlikte, meyveler yemeklerin hemen üzerine değil, belli bir zaman geçtikten sonra yenilmelidir. Yemeklerin hemen üzerine yenilen meyveler, midedeki asitliğin artmasına neden olmaktadır.

Dengeli Beslenme

Beslenmeyi, sağlıklı olarak yaşayabilmek için, gerekli olan maddelerin alınıp vücutta kullanılması olarak tarif edebilir. İnsanın büyüyüp, gelişmesi ve sağlıklı bir birey olarak toplumda yer alabilmesi için, gerekli olan maddelerden her gün düzenli olarak gerekir. Vücut için gerekli olan maddelerin her gün yeterli miktarda alınması ve vücutta kullanılmasına yeterli ve dengeli beslenme olarak tarif edebiliriz. Şayet, vücut için gerekli olan besin maddeleri gereğinden daha az düzeylerde alınırsa yetersiz beslenme, yine ihtiyaç duyulan miktarların üzerinde alınırsa da dengesiz beslenme şekli ortaya çıkar.
Dengeli beslenmede günlük ihtiyaç duyulan enerjinin % 10-15’i proteinlerden, % 55-60’ı karbonhidratlardan ve % 25-35’i yağlardan sağlanmalıdır.

turankaradeniz.com

Bu haber 2,418 defa okundu.