Vücutta kolin ve lesitin!

24 Ekim 2011 09:46 tsi
Vücudun kolin ve lesitin desteğine ihtiyacı var mı?

Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA/ Star
eyesilada@yeditepe.edu.tr

Bu hafta bir okuyucumun isteği üzerine kolin ve lesitinin sağlığımız için yararları konusunda bazı bilimsel bulguları aktaracağım.

Kolin hücre zarında bulunan fosfolipitlerin temel bileşeni olup sınırlı miktarda karaciğerde sentezlenir. Ancak özellikle yoğun stres koşulları karşısında vücutta üretilen miktar yeterli olamadığından dışarıdan desteklenmesi gerekir. Besin olarak yararlandığımız bitkilerde kolin yaygın olarak bulunur. En zengin kolin kaynağı dana karaciğeri ve yumurtadır, yine biftek zengin bir kaynaktır. Bitkisel kaynaklarda ise hayvansal kaynaklara oranla çok daha düşük oranda bulunur; bilhassa yer fıstığı ve karnabahar çok zengin bitkisel kaynaklardır.

Kolin bakımından yeterli bir beslenme sağlanamaması durumunda karaciğer işlevlerinde yetersizlikler ortaya çıkabilir. Yaşam ve beslenme şeklimiz vücumuzdaki kolin miktarını önemli ölçüde etkileyebilir. Sık alkollü içki tüketilmesi ya da kolin emilimini engelleyen pankreas veya bağırsak rahatsızlıkları karaciğerde kolin miktarını düşürür. Diğer taraftan folik asit bakımından fakir beslenme vücudun koline olan gereksinimini artırır. Vücutta folik asit metabolizmasını bozan bazı ilaçlar (antibiyotikler, aspirin, doğum kontrol hapları), süreğen hastalıklar (kansızlık, karaciğer hastalıkları, alkolizm, AIDS) ve B12 vitamini yetersizliği de kolin yetmezliğine yol açabilir.

Yetersizlik belirtileri

Karaciğer yağlanması, böbrek işlevlerinde bozulma, kısırlık, yüksek tansiyon, öğrenme güçlüğü ve hafıza sorunları kolin yetersizliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Günlük kolin gereksiniminin 400-500 miligram civarında olduğu bildiriliyor. Besinler dışında kolin desteği olarak yararlanılan lesitin başlıca fosfatidilkolin (yüzde 20 ile 90 arası) yapısındadır. Hayvansal (yumurta sarısı) ve bitkisel kaynaklı (soya, ayçekirdeği, turp tohumu) lesitinlerin bileşimleri farklıdır. En yaygın kullanılan lesitin soya kaynaklı olup yüzde 20 civarında fosfatidilkolin içerir ve doymamışlık bakımından daha zengindir. Lesitin olarak alınıyorsa günde 2-10 gram civarında alınması önerilir.

Beyinde asetilkolin seviyesindeki azalmanın bunama (Alzheimer) ve demans gibi riskleri artırdığı biliniyor. Dolayısıyla bu gibi risklerin azaltılması veya hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için beyinde asetilkolin miktarının artırılması önemlidir. Bu bakımdan güncel uygulamalar asetilkolinin enzimatik yıkımının önlenmesine ya da kolin ve lesitin desteği ile sentezinin artırılmasına dayanır. Ancak mevcut bilimsel çalışmalar bu konuda net bir yorum yapılabilmesini sağlayamaz. Kanımca Alzheimer veya demans gibi çok sayıda etkene bağlı olarak uzun bir süreçte gelişen ve geri döndürülmesi mümkün olmayan hastalıklardan korunmak için alınacak her önlem son derece önemli.

Lesitin desteğinin karaciğer işlevleri üzerinde etkisi dikkat çekicidir. Karaciğerde viral hepatit ve özellikle alkol tüketimine ya da alkol dışı etkenlere bağlı yağlanma ve karaciğer hücre hasarının onarımında yararlı olabileceği bildiriliyor.

Kalp ve damar hastalıklarında rolü

Lesitin desteğinin kan lipit işlevleri üzerinde etkili olabileceği ileri sürülüyor. Lesitinin trigliserit ve kötü (LDL) kolesterolü düşürürken iyi (HDL) kolesterolü artırdığı ve bu suretle kalp krizi riskini azaltabileceği düşünülüyor. Brezilya’da 30 yüksek kolesterol hastasında (58-70 yaşları) yürütülen (plasebo kontrollü, çift körlü) bir yeni çalışmada iki ay soya lesitini verilmesi ile total kolesterol seviyesinde yüzde 42 ve LDL kolesterol seviyesinde ise yüzde 56 azalma sağlandığı bildiriliyor. Bu son çalışma şimdiye kadar kolesterol hastalarındaki etkisi üzerinde yapılan tartışmalara bir açıklık kazandırması bakımından önemli. Hiç şüphesiz bu konuda daha kapsamlı klinik çalışmalara gerek duyuluyor.

Sonuç olarak kolin vücudumuzun temel yapıtaşlarından biri. Eğer besinlerimizle yeterince karşılayamıyorsak ya da bazı sağlık risklerini önlemek istiyorsak soya lesitin vücut tarafından daha kolaylıkla yararlanılabilen ve güvenilir bir seçenek.



Bu haber 2,103 defa okundu.