Güneş'te patlamalar!

31 Mart 2011 09:28 tsi
Güneş'te Dört Yılın En Büyük Patlamaları Gerçekleşiyor

14 Şubat'ta gerçekleşen X sınıfı Güneş patlamasının ultraviyole görüntüsü. NASA, 6 Aralık 2006'dan bu yana gerçekleşen en büyük patlama olduğunu söyledi.

Güneş, 14 Şubat gecesi elektriklenmiş gazdan oluşan büyük miktarda yüklü parçacıklar dalgasını, uzaya ve Dünya'ya doğru savurarak, son dört yılın en güçlü Güneş patlamalarını gerçekleştirdi.

Güneş fırtınası, yeryüzüne dakikalar içinde ulaşan radyasyon gönderdi. Yüklü parçacıklardan oluşan kocaman bir bulut, bize doğru yöneldi. Koronal(taç küre) kütle püskürmesi olarak isimlendirilen bu yüklü parçacıkların, Dünya'ya ulaşması genellikle 24 saat veya daha fazla sürer. Yüksek enlemlerde ve bazen Kuzey Amerika'da bile, kuzey ışıkları olarak bilinen aurora borealis gibi etkileyici gösterilere neden olabilirler.

Güneş patlamaları skalasında, X2.2 sınıfı patlama olarak kaydedilen bu mega patlama, geçen yıl başlayan yeni solar etkinlik çevriminde oluşan ilk X sınıfı patlamasıydı. Güneş, 2013'te olması beklenen solar maksimuma doğru üretimini arttırıyor. NASA'nın patlamaları inceleyen Solar Dinamikleri Gözlemevi'nde, yardımcı bilim adamı olarak yer alan Phil Chamberlin, mega patlama hakkında şöyle diyor:

"Bu, 6 Aralık 2006'dan bu yana meydana gelen ve uzun süre devam eden en büyük patlamaydı. M sınıfı veya daha büyük patlamaların olabilirliğine bizi inandıracak bazı deliller vardı. Ancak büyük bir X sınıfı patlama gerçekleştiğinde hepimiz çok şaşırdık."

X sınıfı patlamalar, Güneş patlaması türlerinden en güçlü olanlarıdır. Bununla beraber iki zayıf kategori de bulunuyor. Bunlar; orta şiddette olmasına rağmen güçlü olan M sınıfı patlamalar ve en zayıf Güneş fırtınalarından oluşan C sınıfı patlamalardır. 14 Şubat akşamı gerçekleşen X2.2 patlaması, "Solar Çevrim 24" olarak adlandırılan Güneş'in şimdiki fırtına çevriminin ve son dört yılın en güçlü patlamasıydı. Chamberlin, patlamayla ilgili şunları anlattı:

"Bu durum, Solar Çevrim 24'ün, üretimini artırdığını gösterir. Bu patlama, gelecek 2 ile 4 yıl içinde zirve seviyeye ulaşıldığında, oluşması muhtemel birçok X sınıfı patlamalarının ilki. Bu zirveden sonra ise, Solar Çevrim 24 maksimumda tekrar düşüş olacak."

14 Şubat'ta olan patlama, 13 Şubat'ta gerçekleşen düşük kuvvetli M6.6 sınıfı patlamanın sonlarında gerçekleşti. Her iki patlama da Güneş'in, aktif bölge 1158 olarak isimlendirilen bölgesinde meydana geldi. NASA'nın Solar Dinamikleri Gözlemevi'nin web sitesinde şunlar yer alıyor:

"AR 1158, kuzey yarı küreden etkinlik bakımından geri kalan, ancak şimdilerde büyük patlamaların gerçekleştiği güney yarı kürededir."

Böyle bir patlama, Güneş rüzgârlarıyla Dünya'ya yüksek miktarda ultraviyole radyasyonu ve X-ışınları yollar. Güneş rüzgârları Dünya'ya ulaştığında, elektron ve protonlar gezegenimizin manyetik alanıyla temasa geçer ve manyetik kutuplara doğru akar. Bu bozulma, Dünya'nın manyetik alanında jeo-manyetik bir fırtına oluşturabilir. Jeo-manyetik fırtınalar, Koronal kütle püskürmesi Dünya'ya 36-48 saat sonra ulaştığında gerçekleşebilmektedir.

Kaynak: Clara Moskowitz, "Sun Erupts with Mightiest Solar Flare in 4 Years", Space, Çev. Şerife Bayraktar, yaklasansaat.com,

Bu haber 1,535 defa okundu.