İnek sütü sektöründe örgüt karmaşası

9 Mart 2011 09:25 tsi
İnek sütü sektöründe örgüt karmaşası. Prof. Dr. Mustafa KAYMAKÇI yazıyor...

Prof. Dr. Mustafa KAYMAKÇI
mustafa.kaymakci@ege.edu.tr
 
 
Süt deyince akla hemen inek sütü geliyor. Özellikle içme sütü açısından durum böyle. Bununla birlikte koyun ve keçi sütü de, inek sütü kadar önemli. Özellikle yoğurt ve peynir yapımında özel bir yerleri var. Bu nedenle yazımın başlığının “inek sütü sektörü’nde örgüt karmaşası” olmasını uygun gördüm. İnek sütü üreticisi, diğer tarımsal ürün üreticisi gibi, para kazanamıyor. En önemli nedenlerinden birisi de pazarlamada karşılaştığı sorunlar. Türkiye’de inek sütünü pazarlayan birçok çiftçi örgütü var. Çiftçi örgütleri arasında da görev alanı çatışması söz konusu.
 
İnek sütü pazarlamasında örgüt enflasyonu
 
İnek sütünü pazarlayan dört büyük üretici örgütü var; Damızlık Sığır Yetiştirici Birlikleri (DSYB), Hayvancılık Kooperatifleri (Hay-Koop), Süt Üretici Birlikleri (SÜB) ve Tarımsal Amaçlı Kooperatifler (Köy-Koop). Ulusal Süt Kayıt Sistemi’ne göre sütün yüzde 11’ini kooperatifler, kalan yüzde 89’unu ise SÜB ve DSYB pazarlıyorlar. Şimdiki durumda bu örgütlerin hepsi, süt icmali tutabiliyor ve süt toplayıp satabiliyorlar. İnek yetiştiricisi, hangi örgüte üye olacağını şaşırmış durumda. Örgüt enflasyonu nedeniyle, üretici örgütleri inek sütünde fiyat belirleme gücünden mahrum, aynı zamanda hayvancılık  politikalarının belirlenmesinde etkili güçleri yok. Her örgüt sütün pazarlanmasında sözün kendisine ait olduğunu sanıyor ve iddaa ediyor.
 
Örgütlerin görev alanları neden çatıştırılmış!
 
Örgüt önderleri, birbirleriyle kavgalı. Ancak izlediğimiz kadarıyla hiçbir örgüt, görev alanları çatışmasının gerçek nedeni üzerinde durmuyor, bir başka deyişle neden-sonuç ilişkisini açıklamaktan uzak duruyor. Biz açıklayalım. Durumun bir şekilde ortaya çıkması rastlantısal değil. Siyasi ve ekonomik iktidar odakları, örgüt enflasyonu ve görev alanı çatışmasını yaratarak çiftçilerin ürününe ve yarattıkları katma değere, bu şekilde el koyabiliyorlar. Parçala, yönet ve yut yaklaşımı böylelikle olanaklı.
 
Bunu örgüt önderleri bilmiyorlar mı? Elbette biliyorlar. Bir araya gelerek doğru yolu birçok nedenden dolayı bulamıyorlar. Bunların nedenlerini irdelemek gerekmiyor mu?
 
Doğru örgütlenme modeli ne?
 
DSYB’nin temel görevi, sığır ıslahının planlanmasına yönelik teknik etkinliklerdir. Bu konu, başlı başına büyük bir konudur ve devlet ile iş birliği yapılarak gerçekleştirilebilir. Damızlık hayvan seçiminden, uygun eşlendirmeye değin, birçok konuyu kapsar. Örneğin uygun boğa tohumlarının seçimi için yavru-testi bunlardan birisidir. Kooperatiflerin görevi ise çiftçinin para kazanmasını sağlayacak etkinliklerdir. Öncelikle üreticilere ucuz girdi sağlamalıdır. Ancak en az onun kadar önemli işlevi, inek sütünde yaratılan katma değeri üretici elinde bırakacak şekilde sanayi kuruluşlarını kurmak olmalıdır.
 
Aslında burada yapılan temel yanlışlık ise, ilgili örgütlerin pazarlama konusunda kopardıkları fırtınadır. Kooperatifler, kendilerini süt icmali yapan ve pazarlayan örgütler olarak görmemelidir.
 
KOOPERATİFLER, ORTAKLARININ ÜRÜNLERİNİ İŞLEYEN SANAYİ TESİSLERİ KURAMADIKLARI ÖLÇÜDE, ÇİFTÇİLERİN PARA KAZANAMAYACAKLARINI BİLMEK ZORUNDADIRLAR. ÜSTELİK BU YAKLAŞIM, BİZİM İLERİ SÜRDÜĞÜMÜZ BİR YAKLAŞIM DEĞİLDİR. HER PARTİNİN GİRMEYİ AMAÇLADIĞI AVRUPA BİRLİĞİ’NDE DURUM BÖYLEDİR.
 
ÖYLEYSE ASIL SORU,DAHA DOĞRUSU SORUN, İNEK SÜTÜNÜ KİMİN TOPLAYIP SATMASI DEĞİL, SÜTÜN KİMİN TARAFINDAN İŞLENEREK TÜKETİCİLERE ULAŞTIRILMASI OLMALIDIR.

EGE ÜNİVERSİTESİ

Bu haber 1,789 defa okundu.