Yaşlı ve hastalar için oruç tutmanın püf noktaları

14 Temmuz 2014 10:44 tsi
Ra­ma­zan ‘da yaş­lı­la­rın, ilaç kul­la­nan­la­rın, kro­nik has­ta­lı­ğı ve yük­sek tan­si­yo­nu olan ki­şi­le­rin sağ­lık­lı ki­şi­le­re oran­la da­ha dik­kat­li dav­ran­ma­sı ge­re­kir.

Uzun sü­ren aç­lık son­ra­sı su ve tuz kay­bı­nın faz­la ya­şan­ma­sı, tan­si­yon dü­şük­lü­ğü­ne ve kalp has­ta­lık­la­rı­na ne­den ola­bi­lir. Bi­lin­di­ği gi­bi Ra­ma­zan'da en sık ya­pı­lan ha­ta­lar­dan bi­ri yan­lış bes­len­me­dir. İf­tar ye­me­ğin­de faz­la mik­tar­da, yük­sek ka­lo­ri­li, yağ­lı ve ba­ha­rat­lı gı­da­lar tü­ket­mek, ko­ro­ner da­mar has­ta­lı­ğı olan ki­şi­ler­de kalp kri­zi ris­ki­ne yol aça­bi­lir

Araş­tır­ma­lar, oru­cun dik­kat­li ve plan­lı bir şe­kil­de tu­tul­du­ğu tak­dir­de sağ­lı­ğa ya­rar­lı ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor.Özel­lik­le yaş­lı­la­rın, ilaç kul­la­nan­la­rın, kro­nik has­ta­lı­ğı ve yük­sek tan­si­yo­nu olan ki­şi­le­rin dok­tor kon­tro­lün­de ha­re­ket et­me­le­ri ge­re­ki­yor.

Oruç tu­ta­ma­yan yaş­lı­lar dep­res­yo­na gi­ri­yor

Dü­zen­li ola­rak her yıl oruç tu­tan yaş­lı­lar­da oru­ca de­vam et­me is­te­ği sık­lık­la kar­şı­la­şı­lan bir du­rum­dur. Hat­ta bir­çok yaş­lı­da oruç tu­ta­ma­dı­ğı için dep­res­yon be­lir­ti­si gö­rül­mek­te­dir. An­cak yaş­lı ki­şi­ler­de bes­len­me so­run­la­rı çok sık gö­rül­dü­ğün­den Ra­ma­zan ayın­da da­ha dik­kat­li ve özen­li dav­ran­ma­la­rı ge­re­kir. Yaş­la bir­lik­te böb­rek fonk­si­yon­la­rın­da gö­rü­len ak­sa­ma­lar, uzun sa­at­ler su­suz kal­ma so­nu­cu da­ha hız­lı bo­zu­la­bi­lir.

Yaş­lı ki­şi­ler if­tar ve sa­hur ara­sı ye­ter­li mik­tar­da su tü­ket­mez­se, vü­cut­la­rın­da­ki su ora­nı aza­lır ve su-tuz den­ge­le­ri bo­zu­la­bi­lir. Bu­nun so­nu­cun­da da tan­si­yon­da dü­şük­lük, hal­siz­lik, uy­ku ha­li, dep­res­yon ve odak­lan­ma so­ru­nu gi­bi sağ­lık prob­lem­le­ri ya­şa­na­bi­lir.

Oruç tu­tan yaş­lı ki­şi­le­rin mut­la­ka bol sı­vı al­ma­la­rı ve sa­hu­ra kalk­ma­dan oruç tut­ma­ma­la­rı ge­re­kir. Sa­hu­ru ha­fif bir kah­val­tı şek­lin­de ya­pa­rak; süt ürün­le­ri, yu­mur­ta, seb­ze-mey­ve ve ta­hıl­lı be­sin­ler tü­ket­me­li­dir­ler. Sı­vı gı­da­lar­dan ise ay­ran ve kom­pos­to ol­duk­ça ide­al bir se­çim ola­bi­lir. Kro­nik has­ta­lı­ğı olan yaş­lı ki­şi­le­rin dok­tor iz­ni ol­ma­dan oruç tut­ma­la­rı ol­duk­ça risk­li­dir.

Yük­sek tan­si­yon has­ta­la­rı ilaç­la­rı­nı ak­sat­ma­ma­lı

Kalp has­ta­la­rın­da has­ta­lık de­re­ce­si ki­şi­den ki­şi­ye gö­re fark­lı­lık gös­te­rir. Vü­cut di­ren­ci dü­şük ol­ma­yan, gün­de­lik iş­le­ri­ni ko­lay­ca ya­pa­bi­len kalp has­ta­la­rı, di­ğer sağ­lık­lı bi­rey­ler gi­bi oruç tu­ta­bi­lir.

Yük­sek tan­si­yon se­be­biy­le ilaç kul­la­nan has­ta­lar ise dok­to­ru­na da­nı­şa­rak, if­tar­da ve sa­hur­da ilaç­la­rı­nı ak­sat­ma­dan al­mak şar­tıy­la oruç tu­ta­bi­lir.
An­cak bu has­ta­la­rın tan­si­yon kon­tro­lü­nü sık sık yap­tır­ma­la­rı, ge­rek­ti­ğin­de he­kim kon­tro­lün­de ilaç doz­la­rı­nı dü­zen­le­me­le­ri ge­re­kir.

Kalp hastalarına yağ yasak!

Kalp sağ­lı­ğı ve yük­sek tan­si­yon için if­tar­da ve sa­hur­da te­re­ya­ğı, mar­ga­rin ve hay­van­sal yağ­lar­dan mut­la­ka uzak du­rul­ma­lı. Özel­lik­le ye­mek­le­rin ya­vaş ve ace­le et­me­den yen­me­si öne­ri­lir. İf­ta­ra su, kah­val­tı­lık­lar ve çor­ba ile baş­lan­ma­lı­dır. Kı­zart­ma, sa­ka­tat ve aşı­rı yağ­lı ye­mek­ler as­la tü­ke­til­me­me­li­dir. Tuz kı­sıt­la­ma­sı­na de­vam edil­me­li, aşı­rı tat­lı tü­ke­til­me­me­li, if­tar ve sa­hur ara­sın­da en az 2 lit­re su içil­me­li­dir. Kalp has­ta­la­rı dok­tor kon­tro­lü ve ona­yın­da; sa­bah ve öğ­len sa­at­le­ri ara­sın­da al­dık­la­rı ilaç­la­rı­nı sa­hur­da, ikin­di ve ak­şam ara­sı al­dık­la­rı ilaç­la­rı­nı da if­tar­dan son­ra içebilirler. Ay­rı­ca sı­cak al­tın­da do­laş­mak­tan ve ter­le­me­ye yol açan iş­ler­den de uzak du­rul­ma­lı­dır­lar.

Di­ya­bet has­ta­la­rı if­tar ve sa­hur arasında bir ara öğün da­ha ye­me­li

Di­ya­bet has­ta­sı olan ki­şi­le­rin oruç tut­ma­sı da ol­duk­ça has­sas bir ko­nu­dur. Bu­ra­da dik­kat edil­me­si ge­re­ken nok­ta, uzun sü­ren aç­lık son­ra­sı if­tar­da tü­ke­ti­len be­sin­ler­dir. Her şe­ker has­ta­sı­nın oruç tut­ma­sı doğ­ru de­ğil­dir. İn­sü­lin kul­lan­ma­yan, kan şe­ke­ri sık­ça nor­ma­lin al­tı­na düş­me­yen has­ta­lar dok­tor kon­tro­lün­de ve ona­yın­da oruç tu­ta­bi­lir.

Ay­rı­ca if­tar­da ye­ni­len be­sin­ler ara­sın­da ara ver­me­le­ri, bir öğü­nü en az 20 da­ki­ka gi­bi bir sü­re­ye yay­ma­la­rı öne­ri­lir. Hız­lı ye­mek ye­mek kan şe­ke­ri­ni hız­la yük­sel­te­ce­ğin­den, di­ya­bet ve ki­lo prob­le­mi ya­şa­yan has­ta­lar için olum­suz so­nuç­lar ya­ra­ta­bi­lir.

Şer­bet­li tat­lı­lar­dan uzak du­run

Şe­ker has­ta­la­rı­nın, if­tar ve sa­hur ha­ri­cin­de bes­len­me dü­zen­le­ri­ne ak­şam 22.00-23.00 sa­at­le­ri ara­sı bir ara öğün da­ha ek­le­me­le­ri ge­re­kir. Be­yaz ek­mek, ha­mur işi gı­da­lar, pi­rinç, pa­ta­tes, ma­kar­na ve şe­ker­li yi­ye­cek­ler as­la tü­ke­til­me­me­li­dir.

Bu be­sin­ler ye­ri­ne kar­bon­hid­rat de­ğe­ri yük­sek olan seb­ze­ler yen­me­li, ek­mek tü­ke­ti­le­cek­se de ta­hıl­lı olan­lar ter­cih edil­me­li­dir. Şer­bet­li ve şe­ker se­vi­ye­si yük­sek tat­lı­lar­dan uzak du­rul­ma­lı, mev­sim mey­ve­le­rin­den yen­me­li­dir. An­cak şe­ker mik­ta­rı yük­sek olan mey­ve­ler az tü­ke­til­me­li­dir. Şe­ker has­ta­la­rı kul­la­na­cak­la­rı ilaç­la­rı­nı da, if­tar ve sa­hur­da alı­na­cak şe­kil­de he­kim­le­ri ile bir­lik­te prog­ram­la­ma­lı­dır.

Böb­rek sağ­lı­ğı için if­tar­da ara­lık­lar­la ye­mek yi­yin

Böb­rek has­ta­la­rı­nın da Ra­ma­zan ayı bo­yun­ca dik­kat et­me­si ge­re­ken ba­zı du­rum­lar var­dır. Ön­ce­lik­le böb­rek fonk­si­yo­nu bo­zuk olan ve he­mo­di­ya­liz has­ta­sı olan ki­şi­le­rin as­la oruç tut­ma­ma­la­rı ge­re­kir. Böb­rek­le­rin­de kü­çük taş ya da kum olan­lar, id­rar yo­lu en­fek­si­yo­nu ve­ya fonk­si­yo­nu ha­fif se­vi­ye­de azal­mış olan has­ta­lar uz­man he­kim kon­tro­lün­de oruç tu­ta­bi­lir.

Böb­rek has­ta­la­rı­nın doğ­ru ve ye­ter­li bes­len­me­le­ri, tuz­dan uzak dur­ma­la­rı ge­re­kir. Böb­rek sağ­lı­ğı için if­tar­da ye­ni­le­cek ye­mek­le­rin ara­lık­lar­la tü­ke­til­me­si­ne özen gös­te­ril­me­li­dir.

Eğer has­ta­da po­tas­yum so­ru­nu yok­sa bol mey­ve ye­ni­le­bi­lir. Ay­rı­ca çay, kah­ve, so­da ve ko­la gi­bi içe­cek­ler tan­si­yo­nu yük­sel­te­ce­ğin­den bun­lar­dan uzak du­rul­ma­lı­dır. Bu içe­cek­ler id­rar sök­tü­rü­cü özel­li­ği ta­şı­dık­la­rın­dan tuz kay­bı­na da se­bep ola­bi­lir. Bu ne­den­le sı­vı ih­ti­ya­cı müm­kün ol­du­ğun­ca su­dan kar­şı­lan­ma­lı ya da kar­puz, ka­vun gi­bi su de­ğe­ri yük­sek mey­ve­ler ter­cih edil­me­li­dir.

En yük­sek risk gru­bu

Unu­tul­ma­ma­lı­dır ki böb­rek has­ta­la­rı için en önem­li risk yük­sek tan­si­yon­dur. Eğer alı­nan ön­lem­le­re rağ­men tan­si­yon­da yük­sel­me gö­rü­lü­yor­sa oru­ca ara ve­ril­me­li­dir.

Böb­rek has­ta­la­rı ilaç­la­rı­nı dok­tor kon­tro­lün­de doz ve sa­at ayar­la­ma­sı ya­pa­rak kul­lan­ma­lı­dır. Ay­rı­ca ye­ter­li uy­ku­yu ala­rak din­len­me­le­ri de fay­da sağ­lar.

Tüm bun­lar göz önü­ne alın­dı­ğın­da şu­nu söy­le­ye­bi­li­riz ki; dok­tor­la­rın öne­ri­le­ri doğ­rul­tu­sun­da ve ve­ri­len ku­ral­la­ra uyul­du­ğun­da oruç tut­ma­nın sağ­lı­ğı et­ki­le­me­di­ği sa­bit olan bir ger­çek­tir.

Yavaş yavaş için

Prof. Dr. Meh­met Soy, özel­lik­le if­tar­da kon­trol­süz­ce içi­len su­yun is­hal ve kus­ma­ya ne­den ola­bi­le­ce­ği­ni, bu ne­den­le su­yun bir­den de­ğil ya­vaş ya­vaş tü­ke­til­me­si ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­ti.Sa­hu­ra ka­dar, bir sağ­lık so­ru­nu ol­ma­ma­sı du­ru­mun­da, 2 lit­re su tü­ke­til­me­si­nin sağ­lık için önem­li ol­du­ğu­na de­ği­nen Soy, şun­la­rı kay­det­ti: "Su vü­cut­ta tuz­la tu­tul­du­ğu için sa­hur­da çok tuz­lu ol­ma­ma­sı şar­tıy­la, 4-5 zey­tin tü­ke­te­bi­lir­si­niz. Çay, ka­fe­in içe­ren içe­cek­ler­den müm­kün ol­du­ğun­ca uzak du­run. Bu içe­cek­ler, id­rar sök­tü­rü­cü et­ki gös­te­rip vü­cut­tan su atı­lı­mı­na ne­den olur. Kah­ve, çay, buz­lu çay, gaz­lı içe­cek­ler, ener­ji içe­cek­le­ri, ha­zır mey­ve su­la­rı ye­ri­ne, su, süt, ay­ran, ev ya­pı­mı li­mo­na­ta gi­bi içe­cek­le­ri ter­cih edin. Vi­ta­min, mi­ne­ral, su içe­ri­ği ne­de­niy­le, seb­ze ve mey­ve tü­ke­ti­mi­ni ar­tı­rın. Böy­le­ce hem vü­cut di­ren­ci­ni­zi güç­len­di­rir hem vü­cut için ge­rek­li be­sin öge­le­ri­ni sağ­la­mış olur­su­nuz."

SERDA KIVILCIM - BUGÜN GAZETESİ

Bu haber 1,305 defa okundu.